دیده‌بان حقوق بشر: استفاده روسیه از بمب خوشه‌ای در اوکراین را محکوم می‌کنیم

سازمان دیده‌بان حقوق بشر امروز پنج‌شنبه 25 اگست، در گزارشی اعلام کرد که استفاده مکرر نیروهای نظامی روسیه از بمب‌های خوشه‌ای، به صدها غیرنظامی در اوکراین آسیب جدی وارد کرده است.

پیک‌آفتاب: در این گزارش 100 صفحه‌ای آمده است که براساس بررسی‌های اولیه بین فبروری تا جولای 2022، دست‌کم 689 غیرنظامی در حمله با بمب‌های خوشه‌ای در اوکراین کشته شده‌اند.

آن‌طور که دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده، در حال حاضر اوکراین تنها کشوری در جهان است که از مهمات خوشه‌ای علیه آن استفاده می‌شود و نیروهای روسیه، صدها حمله با مهمات خوشه‌ای در دست‌کم 10 منطقه از 24 منطقه اوکراین انجام داده‌اند.

دیده‌بان حقوق بشر در عین حال اضافه می‌کند: “به نظر می‌رسد نیروهای اوکراینی نیز چندین بار از موشک‌های مهمات خوشه‌ای استفاده کرده‌اند”.

این سازمان از روسیه و اوکراین خواسته دست از استفاده از مهمات خوشه‌ای از جمله بمب خوشه‌ای دست برداشته و به معاهده بین‌المللی ممنوعیت استفاده از آن که در سال 2008 منعقد شده، بپیوندند.

تحقیقات دیده‌بان حقوق بشر در خارکیف، دومین شهر بزرگ اوکراین، حاکی است که نیروهای روسی در ماه می و جون، موشک‌های خوشه‌ای به سوی این شهر پرتاب کردند که گلوله‌های فرعی آن به خانه‌ها، سرک‌ها، پارک‌ها و هم‌چنین یک کلینیک، زایشگاه و شفاخانه اصابت کرده است.

حمله روز 12 ماه می، به شهر دِرهاچی نیز منجر به کشته شدن زنی که در باغ خود آشپزی می‌کرد و قطع پاهای شوهر وی شد که او نیز ساعاتی بعد جان باخت.

مهمات خوشه‌ای را می‌توان از زمین توسط توپ‌خانه، موشک و خمپاره شلیک کرد یا با هواپیما پرتاب کرد. این نوع از مهمات، معمولاً در هوا باز می‌شوند و چندین بمب یا مهمات فرعی را در یک منطقه گسترده پخش می‌کنند.

بسیاری از مهمات فرعی در برخورد اولیه منفجر نمی‌شوند و ذرات خطرناکی را به جا می‌گذارند که می‌توانند سال‌ها مانند ماین‌های زمینی عمل کرده و افراد را معلول کرده یا جان آن‌ها را بگیرند.

براساس قطع‌نامه کنوانسیون بمب‌های خوشه‌ای که در سال 2008 در ایرلند تصویب شد و در سال 2010 به قانون بین‌المللی الزام‌آور تبدیل شد، کاربرد بمب خوشه‌ای در جنگ ممنوع است. 30 کشور این کنوانسیون را امضا کرده‌اند، اما روسیه و اوکراین جز آن‌ها نیستند.

از زمان تصویب کنوانسیون در 30 ماه می 2008، هیچ گزارش یا ادعای تائید شده‌ای مبنی بر استفاده، تولید یا انتقال جدید مهمات خوشه‌ای توسط هیچ یک از کشورهای عضو وجود نداشته است.

در سال 2021 نیز برای نخستین‌ بار در یک دهه، هیچ تلفات جدیدی در اثر حملات مهمات خوشه‌ای ثبت نشد، اگرچه 147 قربانی جدید در هشت کشور به دلیل اصابت بقایای مهمات خوشه‌ای استفاده‌شده قبلی گزارش شد. کودکان دو سوم کل قربانیان این مهمات را شامل می‌شوند.

با این حال این کاهش قابل توجه در تلفات جدید مهمات خوشه‌ای، با استفاده جدید در اوکراین از فبروری 2022 تحت‌الشعاع قرار گرفته است.

در جریان تهاجم به اوکراین، روسیه هم از ذخایر مهمات خوشه‌ای قدیمی و هم از مهمات تازه توسعه‌یافته در اوکراین استفاده کرده است.

اما به گفته سازمان دیده‌بان حقوق بشر، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد مهمات خوشه‌ای در میان تسلیحاتی که دولت اوکراین از اشخاص ثالث در سال 2022 دریافت کرده، وجود داشته است.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر ماه ثور سال جاری نیز در گزارشی ویژه، با تاکید بر استفاده «مکرر» روسیه از بمب خوشه‌ای این کشور را مسئول جان صدها غیرنظامی و تخریب خانه‌ها و شفاخانه‌ها و مدارس معرفی کرده بود.

در گزارش این سازمان حقوق بشری هم‌چنین اشاره شده بود که نیروهای اوکراینی نیز «دست‌کم یک بار» از بمب خوشه‌ای در جنگ با روسیه استفاده کرده‌اند.

این سازمان هم‌چنین اعلام کرده که دیگر قدرت‌های نظامی نیز به روند مثبت کاهش استفاده از بمب‌های خوشه‌ای آسیب وارد کرده‌اند؛ از جمله چین و ایران فعالانه در حال تحقیق و توسعه انواع جدیدی از مهمات خوشه‌ای هستند.

امریکا نیز آخرین بار در سال 2016 مهمات خوشه‌ای تولید کرد، اما به معاهده این ممنوعیت بین‌المللی نپیوست و متعهد نشد که در آینده این نوع مهمات تولید نکند.

این در حالی مطرح می‌شود که الکساندر ویلکول، فرمانده اداره نظامی شهر مرکزی کریفیی ریه اوکراین در صفحه تلگرام خود نوشته که ام‌روز پنجشنبه 25 اگست قوای روسیه این شهر را با بمب‌های خوشه‌ای مورد حمله قرار داده است. به گفته او در مورد تلفات جانی و خسارات مالی این حمله تا حال معلومات داده نشده است.

معادله چند مجهوله اوکراین؛ قوای هوایی روسیه در شهر کریفیی ریه از بمب‌های خوشه‌ای کار گرفته‌اند