وضعیت کنونی کار کودکان در افغانستان
بر اساس گزارش‌های اخیر، حدود ۳۸.۴٪ از کودکان افغانستان به دلیل فقر و فشارهای اقتصادی مجبور به کار شده‌اند. این آمار نشان‌دهنده افزایش چشمگیر نسبت به سال‌های گذشته است. بیشترین میزان کار کودکان در مناطق روستایی و در بخش‌های کشاورزی، معادن، ساخت خشت، قالین‌بافی، و خدمات شهری مشاهده می‌شود. برخی از کودکان حتی در فعالیت‌های خطرناک مانند کار در کوره‌های خشت‌پزی و معادن زغال‌سنگ، مشغول به کار هستند. در سال ۲۰۲۴، دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (OCHA) اعلام کرد که ۱۹٪ از کودکان افغانستان درگیر کار هستند، که این رقم نشان‌دهنده وخامت وضعیت است. همچنین، در سال ۲۰۲۲، سازمان جهانی کار (ILO) تخمین زد که حدود ۶ میلیون کودک در افغانستان درگیر کار هستند.
دلایل اصلی افزایش کار کودکان
۱. فقر و بحران اقتصادی
بیش از ۵۵٪ از جمعیت افغانستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند. این وضعیت اقتصادی دشوار، خانواده‌ها را مجبور به فرستادن کودکان به بازار کار کرده است. در بسیاری از موارد، کودکان به دلیل نبود منابع مالی، مجبور به کار در شرایط سخت و خطرناک می‌شوند.
۲. بحران انسانی و کمبود خدمات اجتماعی
کاهش کمک‌های بین‌المللی و محدودیت‌های اعمال‌شده بر سازمان‌های غیردولتی، دسترسی به خدمات آموزشی و حمایتی را برای بسیاری از خانواده‌ها محدود کرده است. این امر باعث شده که کودکان به جای تحصیل، وارد بازار کار شوند.
۳. فقدان نظارت و اجرای قوانین
قوانین موجود در افغانستان در زمینه کار کودکان و حقوق آنان به‌طور مؤثر اجرا نمی‌شوند. عدم وجود نهادهای نظارتی قوی و آموزش‌دیده، موجب شده که بسیاری از کودکان در شرایط غیرقانونی و خطرناک مشغول به کار شوند.
مسوولیت‌های حکومت افغانستان
۱. تقویت و اجرای قوانین
حکومت افغانستان باید قوانین مربوط به کار کودکان را به‌طور مؤثر اجرا کند. این شامل افزایش سن اجباری تحصیل به ۱۸ سال، ممنوعیت کار در بخش‌های خطرناک، و جرم‌انگاری بهره‌برداری از کودکان در فعالیت‌های جنسی و نظامی است.
۲. ایجاد و تقویت نهادهای نظارتی
تشکیل و تقویت نهادهایی مانند کمیسیون ملی حقوق کودک و آموزش مأموران بازرسی کار، می‌تواند به شناسایی و مقابله با موارد کار کودک کمک کند. این نهادها باید منابع کافی برای انجام وظایف خود داشته باشند.
۳. ارتقای آگاهی عمومی
برگزاری کمپین‌های آگاهی‌بخشی در سطح ملی و محلی می‌تواند به افزایش شناخت جامعه از مضرات کار کودکان و حقوق آنان کمک کند. همچنین، رسانه‌ها و سازمان‌های غیردولتی می‌توانند در این زمینه نقش مهمی ایفا کنند.
۴. ارائه حمایت‌های اجتماعی
حکومت باید برنامه‌های حمایتی مانند ثبت‌نام رایگان در مدارس، ارائه کمک‌های مالی به خانواده‌های نیازمند، و ایجاد فرصت‌های شغلی برای بزرگ‌ترها را پیاده‌سازی کند تا فشار اقتصادی بر خانواده‌ها کاهش یابد و نیاز به کار کودکان برطرف شود.
پیشنهادات برای مقابله با بحران کار کودکان
- ایجاد مراکز آموزشی ویژه برای کودکان کار: این مراکز می‌توانند آموزش‌های پایه، مهارت‌های فنی، و خدمات روان‌شناختی را ارائه دهند.
- توسعه برنامه‌های توانمندسازی خانواده‌ها: با ارائه آموزش‌های شغلی و تسهیلات مالی، می‌توان به خانواده‌ها کمک کرد تا از وابستگی به کار کودکان رهایی یابند.
- همکاری با سازمان‌های بین‌المللی: همکاری با نهادهایی مانند ILO، UNICEF، و سازمان‌های غیردولتی می‌تواند منابع و تخصص لازم برای مقابله با این بحران را فراهم کند.
نتیجه‌گیری
بحران کار کودکان در افغانستان نیازمند اقدام فوری و جامع است. حکومت باید با تقویت قوانین، ایجاد نهادهای نظارتی مؤثر، و ارائه حمایت‌های اجتماعی، شرایطی را فراهم کند که کودکان از کار در شرایط سخت رهایی یابند و به تحصیل و رشد سالم بپردازند. همچنین، همکاری با جامعه بین‌المللی و سازمان‌های غیردولتی می‌تواند در این مسیر مؤثر باشد.
