زنان در حاشیه

در سال‌های اخیر، زنان در ولایت‌های مختلف کشور به موفقیت‌های مهمی در عرصه‌های گوناگون دست یافته بودند، اما این دست‌آوردها مثل خواب و خیال، یک شبه سقوط کردند. با سقوط نظام دموکراتیک و روی کار آمدن طالبان، زنان حالا به حاشیه رانده شده‌اند. شماری از زنان شاغل که در بخش‌های پروسس مواد غذایی و محصولات زراعتی مصروف کار بودند، اکنون احساس بی‌سرنوشتی می‌کنند.

پیک‌آفتاب: ظریفه رضایی، رئیس شرکت پروسس «بشرا»، نه تنها خودش صاحب کار بود که زنان و مردان دیگری را نیز صاحب نان کرده بود. اکنون کارمندان‌اش را جواب داده و دفترش را بسته است.

ظریفه به پیک‌آفتاب می‌گوید: “ما مشتری‌های زیادی داشتیم که محصولات ما را خریداری می‌کردند، از این طریق ما توانسته بودیم در پهلوی خود چند زن دیگر را به کار استخدام نماییم و زمینه کار برای بسیاری از مردان ایجاد شده بود. درآمد خوبی داشتیم. زندگی من و کارمندانم تامین شده بود، اما متاسفانه از زمان روی کار آمدن طالبان، کارهای شرکت ما به رکود مواجه شده، چون محصولات ما در بازار فروش ندارد و مردم در حال حاضر قدرت خرید ندارند. ما ناگزیر کارمندان را برای مدت نامعلوم جواب دادیم و دفتر را بسته کردیم.”

لیلما غزنوی یکی دیگر از زنان تجارت‌پیشه است. او معمولاً محصولات‌اش را در نمایشگاه‌های تجارتی که برگزار می‌شد، به فروش می‌رساند؛ اما با آمدن طالبان دیگر از این نمایشگاه‌ها هم خبر نیست. لیلما یک دکان کوچک نیز داشت که از طریق آن محصولات خود را به فروش می‌رساند، این دکان اما با اخطار طالبان، اکنون بسته شده است. لیلما مجبور شده که جواز کارش را لغو کند.

لیلما به پیک‌آفتاب می‌گوید: “ما در زمان حکومت پیشین در نمایشگاه‌ها محصولات خود را برای فروش می‌بردیم و درآمد خوب هم کسب می‌کردیم که هم معاش کارمندان را پرداخت می‌کردیم و هم از همین درآمد، هزینه تحصیل فرزندان خود را فراهم می‌کردم. متاسفانه از زمان تسلط طالبان، کدام نمایشگاه بزرگ ایجاد نشده و ما به همین دلیل نتوانستیم که محصولات خود را به فروش برسانیم. من یک دکان کوچک برای فروش محصولات که داشتم از طرف مالک دکان بسته شد. مالک دکان برای ما اجازه فعالیت نداد، چون به مالک دکان از طرف ماموران طالبان اخطار داده شده بود که دیگر زنان دکان‌داری نکنند.”

فرزانه بیات، رئیس شرکت تجارتی «فرزانه بیات» از این‌که محصولات‌اش را شخصاً نمی‌تواند به فروش برساند، نگران است. به گفته بیات، آمدن طالبان نه تنها بازار داخلی، بلکه بازار خارجی را هم از آن‌ها گرفته است، ضمن این که محصول بر صادرات تاجران افغانستان نیز سنگین است.

بیات به پیک‌آفتاب می‌گوید: “از زمانی‌که طالبان آمده است، محدودیت‌های زیادی برای خانم‌ها ایجاد شده، آن‌ها نمی‌توانند در بیرون از منزل محصولات‌شان را مستقیماً خودشان به فروش برسانند، چون کدام بازار برای محصولات آن‌ها وجود ندارد و حتی محصولاتی که بازار خارجی داشت، در حال حاضر نظر به این که کرایه کارگو بلند است، ما نمی‌توانیم محصولات خود را خارج از کشور انتقال بدهیم. کرایه یک کیلو محصول که از طریق دهلیز هوایی به همکاری ترکش‌کارگو انتقال بدهیم، اگر یک تن مال باشد، 4 دالر فی کیلو تمام می‌شود و هرگاه زیر یک تن باشد، 13 الی 16 دالر کرایه فی کیلو محصول است. اگر ما قمیت انتقال را بالای محصولات اضافه کنیم، محصولات ما در بیرون قیمت تمام می‌شود و احتمالاً ما در بازارهای جهانی رقابت کرده نتوانیم.”

با این همه؛ رویا حافظی، سرپرست اتاق تجارت و صنایع زنان وعده می‌دهد که مشکلات زنان تجارت‌پیشه را حل خواهند کرد. حافظی به پیک‌آفتاب می‌گوید: “ما کوشش داریم که زمینه برگزاری نمایشگاه‌ها را برای محصولات افغانستان فراهم بسازیم. با هم‌کاری نهادهای مسئول، تلاش داریم که مانند سابق نمایشگاه بهاری برگزار نماییم که زنان هم در این نمایشگاه بتوانند محصولات‌شان را به نمایش بگذارند. لیستی از زنان تجارت‌پیشه را آماده نموده‌ایم، قرار است به زودی نمایشگاه بزرگی با حضور زنان برگزار کنیم.”

از سویی هم، آگاهان اقتصادی باور دارند تا زمانی‌که بازار دایمی و مناسب برای فروش محصولات مهیا نگردد، امنیت بهتر نشود، عرضه خدمات به شکل استندرد و مطابق معیارهای جهان صورت نگیرد و سهولت‌های انتقال اجناس به بیرون فراهم نشود، نمی‌توان به رشد صنایع زنان خوش‌بین بود.

طالبان در هفت ماه گذشته نه تنها با زنان هم‌کاری نکرده‌اند، بلکه با وضع محدودیت‌های جدی، بانوان را با مشکلات مواجه ساخته‌اند. با آن‌که بانوان تجارت‌پیشه در بخش‌های مختلف با تحمل مشکلات زیادی فعالیت می‌کنند، اما از سوی طالبان به‌ ویژه وزارت‌خانه‌های زراعت و صنعت و تجارت طالبان، حمایت چندانی نمی‌شوند. نبود بازار دایمی و مناسب برای فروش اجناس، ناامنی‌ها، عدم دست‌رسی به منابع مالی، هم‌چنین تبعیض جنسیتی در تولیدات داخلی از جمله مشکلاتی هستند که فراراه زنان شاغل و کارآفرین در کشور به وجود آمده است.