“دختران بر نگردند، ما هم جمع می‌کنیم”
"گرچه آسیب دیده‌ایم، اما می‌خواهیم ادامه دهیم. ضرر را تحمل می‌کنیم، هزینه‌ها را کاهش داده‌ایم و مصمم هستیم تا درب مکتب را به روی دانش‌آموزان باز نگه‌داریم."
یوسف نیکزاد، کابل
مسئولان شماری از مکتب‌های خصوصی در کابل می‌گویند، در صورتی‌که به دختران اجازه ورود به مکتب‌ها داده نشود و وضعیت موجود تغییر نکند، مکتب‌های خصوصی ورشکست می‌شوند؛ از سوی دیگر، اتحادیه مکتب‌های خصوصی افغانستان از بسته شدن ۲۰۰ مکتب خصوصی در کابل خبر می‌دهد.
پیک‌آفتاب: مسئولان اتحادیه مکتب‌های خصوصی افغانستان به پیک‌آفتاب می‌گویند که با تسلط طالبان در کشور، ضمن ضرر میلیونی مکتب‌های خصوصی، تعداد دانش‌آموزان نیز به شدت کاهش یافته‌اند.
محمدداوود بابر، رئیس اتحادیه مکتب‌های خصوصی افغانستان، در صحبت اختصاصی با خبرگزاری پیک‌آفتاب از ورشکست شدن ۲۰۰ مکتب خصوصی در شهر کابل خبر داده و می‌گوید که اگر وضعیت تغییر نکند، تمام مکتب‌های خصوصی در کشور ورشکست خواهند شد.
رئیس اتحادیه مکتب‌های خصوصی افغانستان، تصریح می‌کند که تحولات سیاسی هفت ماه گذشته بر مکتب‌ها به شدت تأثیر منفی برجای گذاشته است: “بر اساس احصائیه ما، تعداد دانش‌آموزان در مکتب‌های خصوصی طی هفت ماه اخیر در مقایسه با سال قبل کاهش چشم‌گیر دارد و مکتب‌های شهر کابل بین ۳۰ الی ۷۰ درصد دانش‌آموزان خود را از دست داده‌اند.”
وی مکتب‌های خصوصی شهر کابل را بر اساس فیسی که دریافت می کنند، به سه گروه دسته‌بندی می‌کند: “آن دسته از مکتب‌هایی که ماهانه بالاتر از دو هزار افغانی فیس می‌گرفتند، اکثراَ ورشکست شده‌اند، چون سرمایه‌داران کشور را ترک کرده‌اند. مکتب‌هایی که ماهانه بین یک تا دو هزار افغانی فیس دریافت می‌کردند، تقریباً نیمی از دانش‌آموزان خود را از دست داده‌اند و اما مکتب‌هایی که ماهانه کمتر از یک هزار افغانی از هر دانش‌آموز فیس دریافت می‌کردند، تا حدودی کمتر متضرر شده‌اند.”
بر اساس احصائیه اتحادیه مکتب‌های خصوصی افغانستان، پس از تسلط طالبان در کابل طی هفت ماه گذشته، مکتب‌های خصوصی حدود نیمی از دانش‌آموزان‌شان را از دست داده‌اند.
بابر هشدار می‌دهد که اگر وضعیت به همین ترتیب ادامه پیدا کند، احتمال ورشکست شدن مکتب‌های خصوصی بیش‌تری هم وجود دارد: “اگر وضعیت به همین حالت باشد، اوضاع سیاسی بهبود نیابد، حکومت همه‌شمول به وجود نیایید، دنیا این‌ها (طالبان) را به رسمیت نشناسد، دروازه مکتب‌ها به روی دختران باز نشود، احتمال بسته شدن مکتب‌های بیش‌تری وجود دارد.”
در همین حال؛ نصیراحمد واحدی، بنیان‌گذار یکی از مکتب‌های خصوصی معتبر کابل، در صحبت اختصاصی به پیک‌آفتاب ضمن تایید صحبت‌های رئیس اتحادیه مکتب‌های خصوصی، اذعان می‌کند که طی دو سال گذشته، مکتب خودشان حدود ۴۰ درصد دانش‌آموزان خود را از دست داده است: “طی دو سال ابتدا به خاطر شیوع کرونا و بعد هم تحولات سیاسی که پیش آمد، مکتب‌های خصوصی به صورت کل از لحاظ اقتصادی آسیب دیدند و ما هم به شدت آسیب دیدیم، کرایه تعمیر پرداخت کردیم، معاش کارمندان اداری را پرداخت کردیم، اما درآمدی وجود نداشت.”
وی سه عامل «شیوع کرونا»، «مسدود ماندن مکتب‌ها» و «راه نیافتن دختران بالاتر از صنف ششم به مکتب‌ها» را عمده‌ترین دلایل ورشکستگی مکتب‌های خصوصی می‌داند و تصریح می‌کند که اقتصاد خانواده‌ها به شدت ضعیف شده و حتی آن دسته از دانش‌آموزانی که به مکتب‌ها می‌آیند هم توانایی پرداخت به موقع فیس‌شان را ندارند.
واحدی مصمم است تا آخرین لحظه درب مکتب پردیس را به روی‌دانش آموزان باز بگذارد: “گرچه آسیب دیده‌ایم، اما می‌خواهیم اوضاع را مدیریت کنیم تا از پای نیفتیم، در دور و اطراف ما مکتب‌های خصوصی زیادی ورشکست و تعطیل شدند؛ اما، ما مصمم هستیم ادامه دهیم و با شرایط خود را وفق دهیم. ضرر را تحمل می‌کنیم، هزینه‌ها را کاهش داده‌ایم و مصمم هستیم تا درب مکتب را به روی دانش‌آموزان باز نگه‌داریم.”
بنیان‌گذار پردیس، هدف از تحمل مشکلات را انگیزه‌های معنوی می‌داند که براساس آن‌ها این مکتب بنیان‌گذاری شده است: “ما کار فکری می‌کنیم و انگیزه‌های معنوی داریم، تصمیم گرفتم هرچه در زندگی دارم هزینه کنم، اما درب مکتب را به روی دانش‌آموزان باز نگه‌دارم. من برای تجارت مکتب نساخته بودم که امروز با محاسبات اقتصادی آن‌را ببندم، هرچه در توان دارم خرچ می‌کنم تا اولاد وطن از آموزش و پرورش محروم نشوند.”
از سوی دیگر؛ سید حسین هاشمی، از بنیان‌گذاران لیسه مدیران در کابل نیز وضعیت مکتب‌های خصوصی را نگران کننده عنوان کرده می‌گوید، اگر زمینه بازگشت دختران بالاتر از صنف ششم به مکتب فراهم نشود، لیسه تخصصی مدیران بیش‌تر از سه ما دیگر دوام نمی‌آورد.
وی با بیان این‌که تعداد دانش‌آموزان این لیسه از ۱۸۰۰ دانش‌آموز اکنون به ۳۰۰ دانش‌آموز کاهش یافته، خاطرنشان می‌سازد که مدیران یک لیسه تخصصی غیرانتفاعی است و تاکنون ورشکست نگردیده و دروس آن جریان دارد؛ اما اگر زمینه حضور دوباره دختران به مکتب فراهم نشود، انتظار می‌رود اکثر مکتب‌ها به شمول مدیران، زیاد دوام آورده نتوانند.
هاشمی تصریح می‌کند: “در سال قبل چرخه مالی ما ماهانه به ۲۶ لک افغانی می‌رسید، ۵۴ آموزگار و حدود ۱۵ کارمند اداری داشتیم و تقریباً برای حدود 70 نفر، زمینه کار را مهیا کرده بودیم و به هرکدام از ۸ الی ۲۵ هزار افغانی معاش پرداخت می‌کردیم. ولی متاسفانه امسال وضعیت مالی مکتب به شدت خراب است و دانش‌آموزان از مکتب، حدود ۷۰ هزار دالر بدهکار هستند، اقتصاد خانواده‌ها ضعیف شده و توانایی پرداخت فیس دانش‌آموزان را ندارد.”
بنیان‌گذار لیسه تخصصی مدیران اذعان می‌دارد که علی‌رغم کاهش 50 درصدی فیس، خانواده‌ها توانایی پرداخت ندارند و حتی همین مبلغ ناچیز هم از دانش‌آموزان حصول نمی‌شود.
وی می‌گوید با مسئولان جمعی از مکتب‌های خصوصی تصمیم گرفته‌اند که اگر درب مکتب‌ها به روی دختران باز نشود، آنان مکتب‌های خصوصی را خواهند بست: “شخصاً نشست‌هایی با مدیران (دیگر مکتب‌های خصوصی) داشتم و اگر طالبان مکتب‌های قشر اناث را باز نکنند و افرادی را به عنوان مامور امر به معروف در مکتب‌های خصوصی بگمارند، یونیفورم و قیوداتی که وضع کرده‌اند. بلاخره به همین تصمیم رسیده‌ایم که مکتب‌های خصوصی را ببندیم.»
مسئولان مکتب خصوصی نوی هیواد در شرق کابل اما تا حدودی از وضعیت پیش آمده راضی به نظر می‌رسند: “وضعیت تا حدودی قناعت‌بخش است. از شاگردان ما کم نشده است و امسال الحمدالله وضعیت ما نسبت به قبل خیلی تغییر نامده، فقط از کرونا مرض متاثر شده بودیم، اما وقتی درس‌ها شروع شد، فعلاً مشکل خاصی وجود ندارد.”
آنان می‌افزایند، در این لیسه دختران از بچه‌ها جدا بودند و به همین خاطر آسیب جدی ندیده‌اند، بلکه پذیرش امسال‌شان در مقایسه با سال‌های گذشته خوب بوده است: “صرف یک تعداد اندک شاگردان اناث ما از صنوف بالا کم شده، الحمدالله بر سرنوشت مکتب تغییری رونما نخواهد گردید.”
اما عزیز احمد رایان، سخنگوی وزارت معارف در پاسخ به این نگرانی و خواسته‌های مکتب‌های خصوصی، می‌گوید که وزارت معارف برای بازگشایی مکتب‌های دخترانه آمادگی کامل دارد و به محض این‌که رهبر طالبان فرمان بازگشایی مکتب‌های دخترانه را صادر کند، تمام مکتب‌های به روی دانش‌آموزان دختر بازگشایی خواهد شد.
وی می‌گوید که طالبان مخالف آموزش دختران نیست، اما تا هنوز موضوع پوشش آنان حل نگردیده و کار بالای آن جریان دارد.
