سایه سنگین بحران گرسنگی در افغانستان

یوسف نیکزاد

صبح امروز دوشنبه ۲۸ حمل، مردی در میدان شهدای روشنایی (دهمزنگ) به خاطر فقر اقتصادی خودش را به آتش کشید، اما با دخالت مردم محل وی از مرگ نجات یافت. انتشار این خبر ناخوشایند در فضای مجازی و افکارعامه، واکنش‌های زیادی را برانگیخت و باعث شد تا یک‌بار دیگر همه از فقر اقتصادی گسترده حاکم بر مناسبات خانواده‌ها در لایه‌های پائین جامعه ابراز نگرانی کرده و نسبت به بحران گرسنگی در کشور هشدار دهند.

هرچند خروج نیروهایی امریکایی و قطع کمک‌های اقتصادی این کشور از افغانستان، نگرانی‌های جدی سازمان‌های بین‌المللی را در پی داشت و سازمان غذایی جهان نسبت به وقوع بحران گرسنگی در افغانستان هشدار داده بود، اما چنین به نظر می‌رسد که مناسبات سیاسی حاکم در افغانستان این بحران را عمیق‌تر کرده است.

علی‌رغم این‌که وضعیت اقتصادی خانواده‌ها در افغانستان به شدت ضعیف و در برخی موارد هم متزلزل است و منابع اقتصادی داخلی کفاف مخارج روزانه مردم را نمی‌کند، بر اساس اظهارات منابع رسمی دست‌کم ۹۸ درصد مردم افغانستان روزانه غذای کافی برای خوردن ندارند و زیر خط فقر زندگی می‌کنند. در چنین شرایطی هرچند وقوع چنین حوادثی دور از انتظار نیست، اما هشداریست برای گسترده‌تر شدن دامنه فقر و بحران گرسنگی در افغانستان.

برخی منابع در سازماان ملل نیز از کُند شدن فرایند امدادرسانی جهانی به خاطر مشکلات سیاسی و امنیتی در افغانستان خبر می‌دهند؛ بانک جهانی،‌ سازمان جهانی غذا و (IOM) نیز اعلام کردند که امدادرسانی‌شان را به خاطر ممانعت از رفتن دختران به مکتب توسط طالبان در افغانستان، متوقف کرده‌اند. در سال‌های گذشته سازمان جهانی غذا، بیش‌ترین میزان بسته‌های مواد غذایی را به افغانستان، یمن و سودان فرستاده است و توقف این کمک‌ها، به نگرانی‌های مردم افغانستان افزوده و منجر به ناامیدی خانواده‌های زیادی شده است.

به دلیل این‌که روابط جامعه جهانی با طالبان به شدت تنش‌آلود است و کشورهای اروپایی اکثراً مخالف حاکمیت مطلقه طالبان در افغانستان هستند، این گروه از ورود کمک‌های خارجی به افغانستان به صورت مستقلانه جلوگیری می‌کنند. برخی از سازمان‌های کمک‌ کننده جهانی، طالبان را به تلاش برای کنترل پروسه امدادرسانی جهانی متهم کرده و تصریح می‌کنند که طالبان با ورود بسته‌های مواد غذایی به میدان هوایی کابل، آنان را مصادره کرده و به اعضای خودشان توزیع می‌کنند.

این احتمال وجود دارد که در برخی موارد اعضای طالبان تلاش کرده‌اند تا بر فرایند کمک‌رسانی جهانی کنترل داشته باشند و این خیلی به دور از انتظار هم نیست، اما مشکل اصلی اینست که جامعه جهانی نمی‌خواهد بسته‌های مواد غذایی کمک شده در افغانستان را در اختیار طالبان قرار دهند و یا هم مطابق میل آن‌ها توزیع کنند.

از جانبی هم بسته‌های مواد غذایی کمک شده در افغانستان در برخی موارد به مستحقین و فقرا نمی‌رسند و روند سروی خانواده‌های بی‌بضاعت که کمک دریافت می‌کنند نیز با ابهامات جدی روبه‌رو است که شبهات در مورد تشخیص نیازمندان واقعی را بیش‌تر نموده است.

در مجموع،‌ شرایط موجود سیاسی، موانع وضع شده ازسوی طالبان برای کمک‌رسانی،‌ عدم بازگشایی مکتب‌های دخترانه و اختلافات جدی طالبان با جامعه جهانی، از جمله مواردی است که باعث گسترش فقر استخوان‌سور در کشور گردیده و باعث می‌شود تا افرادی از سر ناچاری بخواهند به خودکشی اقدام و به وضعیت بد زندگی حاکم در افغانستان نقطه پایان بگذارند.