دشواری کار رسانهگران زن تحت حاکمیت طالبان
با سقوط نظام افغانستان و تسلط طالبان، نگرانیهای زیاد امنیتی و محدودیت کاری برای خبرنگاران و نهادهای مدافع حقوق خبرنگاران و به خصوص خبرنگاران زن ایجاد شده است. شمار زیادی از خبرنگاران زن با امر صریح بزرگان طالبان از کار بیکار شدند و مانع رفتن آنان به رسانهها گردید.
با سقوط نظام افغانستان و تسلط طالبان، نگرانیهای زیاد امنیتی و محدودیت کاری برای خبرنگاران و نهادهای مدافع حقوق خبرنگاران و به خصوص خبرنگاران زن ایجاد شده است. شمار زیادی از خبرنگاران زن با امر صریح بزرگان طالبان از کار بیکار شدند و مانع رفتن آنان به رسانهها گردید.
اکنون اکثریت رسانههای افغانستان فاقد خبرنگاران زن هستند، بنابر تهدیدات و محدودیتهای جدی که از طرف طالبان بر رسانهها وضع شده، درصد زیاد رسانهها با رویکرد محافظهکارانه زنان خبرنگار را جواب کردهاند.
از زمان به قدرت رسیدن طالبان، فضای رسانهی به گونه بنیادی دگرگون شده و در این میان بیشترین ضربه به خبرنگاران زن وارد شده است. برعلاوه اینکه خبرنگاران زن از کار باز ماندهاند، خبرنگاران مرد همچنین با مشکلات زیادی مواجه شدهاند.
دسترسی به اطلاعات به گونه کامل محدود شده است. خبرنگاران در زمان انجام وظیفه ضربوشتم شده و وسایلشان ضبط میشود. در آخرین موارد به گزارش رسانههای بینالمللی معتبر، طالبان تاکنون دستکم 250 خبرنگار را ربوده و به جای نامعلوم انتقال دادهاند.
بر اساس نتایج تحقیق مشترک گزارشگران بدون مرز و سازمان ژورنالیستان آزاد افغانستان در چهار ماه گذشته بیش از 40 درصد رسانههای افغانستان مسدود شده و این تحقیق نشان میدهد پس از سقوط نظام افغانستان 231 رسانه تعطیل و 6400 خبرنگار بیکار شدهاند.
گزارشگران بدون مرز گفته: 10 هزار 790 کارمند رسانه در افغانستان؛ 8290 مرد 2490 زن پیش از سقوط کار میکرد. اما پس از 24 اسد، اکنون تنها 4360 تن در رسانهها کار میکنند؛ 3950 مرد و 410 زن. میتوان گفت از هر پنج کارمند زن چهار تن و از هر دو کارمند مرد یک تن کار خود را از دست داده و در برخی از ولایات خبرنگاران پیش و پس از تهیه هر خبر و گزارشی باید موضوع گزارش خود را با مسئولان محلی طالبان شریک کرده و با مجوز آنها اجازه نشر دریافت میکنند.
در عین حال بر اساس اطلاعات یک ماه اخیر در کابل، چندین تن مورد لتوکوب قرار گرفته، تعدادی زخمی و تعدادی نیز بازداشت شدهاند. این وضعیت در ولایات نیز صدق میکند. آمار دقیق از این موارد را هیچ رسانهی داخلی و خارجی به دلایل مسدود شدن جریان اطلاعات نشر نکرده است.
این در حالیست که به تاریخ 30 عقرب سال روان، نشست مشترک و هماهنگی رسانهی وزارت اطلاعات و فرهنگ و وزارت امر به معروف و نهی از منکر برگزار شده بود و در آن نشست مقرره هشت مادهای بر چگونگی فعالیت رسانهها را منتشر کردند. مسئولان طالبان از رسانهها خواستند که نشرات و فعالیتشان اسلامی باشد و خانمها را از فعالیت در رسانههای خصوصی و دولتی ممانعت کردند. همچنین محدودیت جدی بر فعالیت رسانهها وضع کردند.
با این حال، اندوه از دست دادن حرفهی مرتبط به یک ارزش بزرگ (آزادی بیان) انزوای اجتماعی، خانهنشین شدن و فقر ناشی از بیکاری، فشار زیادی را بر زنان تحمیل کرده است. همچنین خبرنگاران آزاد نیز از فعالیت باز ماندهاند و هیچ خبرنگاری در افغانستان نمیتواند آزادانه اطلاعرسانی کند.
حتی رسانههای خارجی که دفتر ثابت در افغانستان داشتند، امروز دامنه فعالیتشان محدود شده و کار اطلاعرسانی را در افغانستان همکاران خارجیشان در بیرون از افغانستان بهدست گرفتهاند.
بسیاری از خبرنگاران در بخشهای نامعوم پنهان شده تا از خود محافظت کنند. زیستن در اسارت برای خود خبرنگاران و خانوادههایشان زندگی را سختتر کرده است.
موارد ذکر شده، مقاطعه طالبان را با کار خبرنگاری و کار زنان در رسانه و جریان آزادی بیان را میرساند.
یک خبرنگار زن در کابل که نخواست نامش ذکر شود به خبرگزاری پیکآفتاب میگوید: “با توجه به رویکرد متخاصمانهی طالبان با خبرنگاران طی دو دههی گذشته، خبرنگاران هدف اصلی این گروه بودهاند”.
وی میافزاید: عملکرد این گروه با خبرنگاران زن طی ماههای گذشته نگرانی عمیق نسبت به آینده را برای خبرنگاران زن خلق کرده است.
قابل ذکر است که شمار زیادی از خبرنگاران که عملاً در تهیه محتوای رسانهای دخیل بودند ایفای رسالتشان متخاصمانه برداشت شده و ریسک زیادی جانشان را در خطر مواجه ساخته است.