دوحه؛ میدان بازی سهگانه طالبان، قطر و امریکا
دو روز پیش خبرها حاکی از آن بود که در سفر اخیر شیخ تمیم آلثانی، امیر قطر به امریکا و دیدارش با جوبایدن رئیس جمهور آن کشور، بایدن اعلام کرده که قصد دارد قطر را به عنوان متحد استراتیژیک خارج از ناتوی ایالات متحده به کانگرس معرفی کند.
دو روز پیش خبرها حاکی از آن بود که در سفر اخیر شیخ تمیم آلثانی، امیر قطر به امریکا و دیدارش با جوبایدن رئیس جمهور آن کشور، بایدن اعلام کرده که قصد دارد قطر را به عنوان متحد استراتیژیک خارج از ناتوی ایالات متحده به کانگرس معرفی کند.
این مسئله نشان میدهد که پس از بازیگری قطر در روند مذاکرات صلح افغانستان و خروج نیروهای امریکایی و متحداناش از افغانستان در روند تخلیه، جایگاه قطر در کاخ سفید ارتقا یافته و یک خانه دیگر به فرمانده خود نزدیک شده است.
هر چند این موضوع ابعاد بزرگی دارد و بر قضایای جهانی و منطقهای اثرات خود را خواهد گذاشت، اما از آنجایی که رخدادهای قطر با افغانستان نیز مرتبط است، باید به آن پرداخته و بررسی شود که جایگاه جدید دوحه نزد واشنگتن چه تاثیری بر افغانستان و حاکمیت آن خواهد داشت و موضوع طالبان چه خواهد بود و چه باید باشد؟
از سویی دیگر، دوحه برای طالبان تبدیل به شهر استراتیژیک شده است، موجودیت دفتر سیاسی طالبان در دوحه و برگزاری مذاکرات صلح و امضای توافقنامه صلح میان طالبان و امریکاییها در این شهر، این ویژگی را به آن داده است.
قطر در روند خروج نیروهای امریکایی و اروپایی از افغانستان نقش مهمی بازی کرده و نشان داده که قطر میتواند حافظ منافع امریکا در افغانستان باشد، این کشور کوچک در ماههای اخیر نهایت چانهزنیهای خود را کرده است که بتواند مدیریت میدان هوایی کابل و چند شهر دیگر افغانستان را مشترک با ترکیه به عهده بگیرد.
اکنون با متحد شدن با امریکا، قطر میتواند رابط خوبی بین طالبان و امریکا باشد، هر چه قطر انجام دهد و هر سیاستی در قبال طالبان و مردم افغانستان اختیار کند مستقیماً از جانب امریکا تلقی شده و نایب امریکا خواهد بود.
مسئله اصلی این است که در این صورت موقف طالبان چه باشد؟ آیا در سیاستهایش نسبت به دوحه پایبند بماند یا تجدید نظر کند؟
از طرفی میان طالبان نیز حلقاتی وجود دارد که مایل به نزدیک شدن با امریکا است و اکنون که نایب امریکا قطر شده است، پس این افراد به تلاشهای شان برای نزدیکی به امریکا میافزایند.
گذشته از این، طالبان دو دهه علیه امریکا جنگ کرده و مدعی هستند که جنگ شان در واقع جهاد مقدس علیه کفار بوده و حالا که متحد اصلیشان قطر به عنوان یک کشور اسلامی چنین سر سپرده تسلیم امریکا شده، طالبان چگونه میتوانند گذشته بیست ساله خود را حفظ کنند و پیش امریکا نشکنند.
از یک طرف، امریکا پس از خروج بحث برانگیز از افغانستان، خاطرات بدی از خود در منطقه برجای گذاشته و واگذاری میدان مهمی به نام افغانستان به رقبای منطقهای مثل چین و روسیه، برایش سنگین و پُرهزینه بوده است.
چنین به نظر میرسد که امریکا میخواهد جایگاه از دست رفته خود در افغانستان را این بار با نیابت قطر و ترکیه پُر کنند. امریکا قطر را پیشکار میگیرد تا بتواند عصبیت جهادی طالبان را در یک رابطه غیرمستقیم استحاله کند و رفتار اشرف غنی را در قامت ملا حسن آخند ترسیم کند.