اربعین حسینی؛ تجلی عشق، ایثار و همبستگی امت
اربعین، چهلمین روز شهادت سید و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، تنها یک مناسبت دینی نیست؛ بلکه آیینه‌ای از ایمان، وفاداری، عشق و مقاومت است. این روز، با گذر قرن‌ها، به نمادی از پیوند عمیق دل‌های عاشق با حقیقت کربلا تبدیل شده است. در عصر حاضر، مراسم پیاده‌روی اربعین، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های انسانی جهان، شکوهی بی‌نظیر از همبستگی، معنویت و ارادت را به نمایش می‌گذارد.
تاریخچه اربعین حسینی
اربعین در لغت به معنای چهلم است و در فرهنگ اسلامی، چهلمین روز پس از شهادت یا وفات، زمانی ویژه برای بزرگداشت و یادآوری است. درباره اربعین حسینی، روایات مختلفی وجود دارد، اما در مشهورترین نقل، نخستین زائران کربلا، جابربن عبدالله انصاری، صحابه بزرگ پیامبر (ص)، و عطیه عوفی بودند که در روز بیستم صفر سال ۶۱ هجری قمری، به زیارت مزار امام حسین (ع) رسیدند.
این حرکت معنوی، سنگ بنای سنت زیارت اربعین را گذاشت. در طول قرون، با وجود فشارها و ممنوعیت‌ها، شیعیان این مناسبت را گرامی داشته‌اند و با جان‌فشانی، زیارت اربعین را زنده نگه داشته‌اند.
جایگاه اربعین در فرهنگ شیعی
در زیارت معروف اربعین که از امام حسن عسکری (ع) نقل شده، پنج نشانه برای مؤمنان ذکر شده است که یکی از آن‌ها «زیارت اربعین» است. این نشان‌دهنده اهمیت ویژه این زیارت در فرهنگ شیعه است.
اربعین، تنها بزرگداشت شهادت نیست؛ بلکه احیای پیام کربلاست. پیام مبارزه با ظلم، پایداری در راه حق، و روشنگری در برابر جهل. مراسم اربعین، بازتابی از فرهنگ عاشورا در زمان معاصر است.
راهپیمایی اربعین؛ معجزه‌ای در عصر جدید
در چند دهه اخیر، به‌ویژه پس از سقوط رژیم بعثی در عراق در سال ۲۰۰۳، زیارت اربعین از حالت محدود خارج شد و به یک حرکت میلیونی تبدیل گشت. هر ساله، میلیون‌ها زائر از اقصی نقاط جهان، از جمله ایران، لبنان، پاکستان، هند، افغانستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس، اروپا و حتی آمریکا و آفریقا، مسیر پیاده‌روی به سمت کربلا را طی می‌کنند.
پیاده‌روی نجف تا کربلا، که حدود ۸۰ کیلومتر است، به یکی از نمادهای مهم زیارت اربعین تبدیل شده است. زائران با پای پیاده، در طی ۳ تا ۵ روز این مسیر را می‌پیمایند و در طول راه، با پذیرایی بی‌نظیر مردم عراق مواجه می‌شوند که با تمام وجود از زائران حسین (ع) خدمت‌رسانی می‌کنند. این فرهنگ خدمت، با عنوان موکب‌داری شناخته می‌شود و به نمادی از عشق خالصانه به اهل بیت بدل شده است.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد راهپیمایی اربعین
- بی‌سابقه از نظر جمعیت: طبق آمارهای رسمی و غیررسمی، در سال‌های اخیر، شمار زائران اربعین به بیش از ۲۰ میلیون نفر رسیده است که آن را به بزرگ‌ترین گردهمایی مذهبی جهان تبدیل کرده است.
- نماد همبستگی بین‌المللی: حضور زائرانی از ده‌ها ملیت، نشان‌دهنده وحدت امت اسلامی و حتی فراتر از آن است. اربعین، مکانی برای همدلی جهانی و گفت‌وگوی فرهنگی و دینی شده است.
- فرهنگ ایثار و مهمان‌نوازی: مردم عراق، با وجود مشکلات اقتصادی و امنیتی، خانه‌های خود را به روی زائران باز می‌کنند، موکب‌هایی می‌زنند که خدمات رایگان از غذا و دارو تا ماساژ و استراحت ارائه می‌دهند.
- معنویت و پالایش روح: این سفر، تنها سفر جسم نیست؛ سفری درونی است برای بازسازی ایمان، توبه، خودشناسی و نزدیکی به ارزش‌های عاشورا.
پیام جهانی اربعین
اربعین، تنها یک رویداد مذهبی شیعی نیست؛ بلکه پیام‌آور مفاهیم انسانی و جهانی است. عدالت‌خواهی، مبارزه با ظلم، حق‌طلبی، آزادگی، و همبستگی، از مفاهیمی هستند که در دل مراسم اربعین نهفته‌اند.
در جهانی که گرفتار بی‌عدالتی‌ها، جنگ‌ها، تفرقه‌ها و بحران‌های اخلاقی است، اربعین می‌تواند الگویی برای هم‌گرایی، صلح و نوع‌دوستی ارائه دهد.
نتیجه‌گیری
اربعین، فصلی است از تاریخ انسان، نه فقط تاریخ شیعه. نمایشی باشکوه از عشق، ایمان و مقاومت. حضور میلیونی زائران در کربلا، نشان‌دهنده حیات زنده و پرشور فرهنگ عاشورا در عصر مدرن است.
اربعین، ادامه راه زینب (س) و امام سجاد (ع) است که با کاروان اسارت، پیام عاشورا را از کربلا تا شام رساندند. امروز، این پیام، از کربلا به سراسر جهان مخابره می‌شود. زائران اربعین، نه‌تنها زائر، که پیام‌رسانان حقیقت هستند.
