مادر، واژه‌ای به وسعت هستی

تاریخچه روز جهانی مادر

در جهان، «روز مادر» در تاریخ‌ها و فرهنگ‌های مختلف جشن گرفته می‌شود. اما بنیان‌گذار روز جهانی مادر در قالب امروزی، زنی آمریکایی به نام آنا جارویس بود که پس از درگذشت مادرش، در سال ۱۹۰۸ نخستین مراسم بزرگداشت رسمی را در کلیسایی در ویرجینیا برگزار کرد. او خواستار اختصاص یک روز برای ارج نهادن به زنان و مادران شد.
در سال ۱۹۱۴، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، “وودرو ویلسون”، دومین یکشنبه ماه می (که در بسیاری کشورها مصادف با اردیبهشت یا جوزا می‌شود) را به‌طور رسمی به عنوان روز مادر اعلام کرد.

در کشورهای فارسی‌زبان مانند افغانستان، ایران، تاجیکستان و برخی نقاط دیگر، روز مادر بر اساس تقویم‌های ملی و فرهنگی نیز گرامی داشته می‌شود. در افغانستان، ۲۴ جوزا (۱۴ ژوئن) به‌عنوان روز جهانی مادر شناخته می‌شود.

مادر در فرهنگ‌ها و ادیان

در تمام ادیان آسمانی، از جایگاه مادر به‌گونه‌ای تقدیر شده است که هیچ نقش اجتماعی دیگری تا این اندازه مورد تأکید نبوده است.

• در اسلام، مادر جایگاهی بلند دارد؛ تا آنجا که پیامبر اسلام (ص) فرمودند:
  «بهشت زیر پای مادران است.»
  و نیز فرمودند: «نخست مادر، بار دوم مادر، بار سوم مادر و آنگاه پدر.»
• در مسیحیت، حضرت مریم (س) الگوی مادر مقدس است؛ زنی با ایمان، فداکار و پر از مهر که فرزندی چون عیسی مسیح را پرورش داد.
• در بودیسم و آیین‌های شرقی، مادر نماد چرخه‌ی زندگی و تجلی مهر طبیعی است.

از اسطوره‌های یونانی و هندو گرفته تا متون عرفانی فارسی و اشعار حافظ و سعدی، مادر همواره تجسم مهر بی‌قید و شرط و بخشندگی بی‌حد است.

مادر در ادبیات فارسی

ادبیات فارسی سرشار از ستایش مادر است. در شعر و نثر، مادر همیشه محور مهر، صبر و فداکاری است:

• سهراب سپهری می‌نویسد:
  “مادرم وقتی مرد، پاسبان‌ها همه شاعر بودند.”
• فروغ فرخزاد می‌گوید:
  “مادرم گم شده است؛ ای دریغا که چه تنهاست دلم…”

در ادبیات عرفانی نیز، نقش مادر فراتر از پیوند خونی است؛ او نماد «مادر هستی» است؛ زایش‌گر جان و روح.

مادر در جامعه امروز

نقش مادر امروز، تنها در تربیت فرزند و خانه‌داری خلاصه نمی‌شود. مادران امروز، همکاران اجتماعی، مدیران، پزشکان، آموزگاران و حتی سربازان خط مقدم جامعه هستند.
با این حال، فشار روانی، مسئولیت‌های دوگانه، کم‌توجهی اجتماعی و گاه خشونت‌های خانگی، همچنان مادران را در معرض چالش‌های سنگین قرار می‌دهد.

روز مادر باید روزی برای یادآوری مسئولیت جامعه نسبت به مادران باشد:

• احترام به حقوق آنان در خانه و محل کار.
• حمایت از مادران سرپرست خانوار.
• به رسمیت شناختن نقش مادری در سیاست‌گذاری‌های کلان.
• گسترش خدمات روانی و بهداشتی ویژه زنان و مادران.

چگونه روز مادر را گرامی بداریم؟

گرامی‌داشت روز مادر نباید صرفاً به هدیه و گل خلاصه شود. روز مادر باید روزی برای تأمل، شکرگزاری، و بازنگری در رفتارمان نسبت به او باشد. چند راهکار ساده:

• اگر مادرتان در قید حیات است، با دل‌وجان وقت بگذارید، گوش کنید، ببوسید.
• اگر از دنیا رفته، خاطراتش را زنده نگه دارید، صدقه‌ای بدهید، دعایی بخوانید.
• از یک مادر نیازمند یا بی‌سرپرست دل‌جویی کنید؛ حمایت از مادران تنها، شبیه احترام به همه مادران است.
• در فضای مجازی، داستان‌های مادری را به اشتراک بگذارید و صدای مادران خاموش جامعه باشید.

نتیجه‌گیری:

مادر، نام دیگر خداوند بر زمین است؛ کسی که بی‌هیچ توقعی می‌بخشد، می‌سازد، می‌سوزد و می‌تابد. ۲۴ جوزا، روز جهانی مادر، فقط یک مناسبت تقویمی نیست؛ بلکه یادآوری مسئولیتی است که بر دوش ماست.

در جهانی که خشونت، فقر، جنگ و بی‌عدالتی رو به گسترش است، بازگشت به مهر مادرانه شاید تنها راه‌حل نجات ما باشد.