بزرگداشت روز فردوسی؛ پاسداشت حماسه‌سرای نام‌دار ایران‌زمین
۲۵ اردیبهشت‌ماه هر سال، روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی است؛ شاعر بلندآوازه‌ای که با خلق شاهنامه، یکی از بزرگ‌ترین آثار حماسی جهان را پدید آورد و نام و زبان فارسی را تا ابد در تاریخ جاودانه ساخت. بزرگداشت این روز، تنها یادآوری نام یک شاعر نیست، بلکه تجلیل از هویت ملی، زبان فارسی و روحیهٔ مقاومت فرهنگی در برابر فراموشی و فرسایش تاریخی است.
زندگی‌نامهٔ فردوسی؛ از توس تا جاودانگی
ابوالقاسم فردوسی در حدود سال ۳۲۹ هجری قمری در روستای باژ از توابع طابران توس (واقع در استان خراسان رضوی امروزی) چشم به جهان گشود. او از خانواده‌ای دهقان‌زاده بود، طبقه‌ای از کشاورزان متمول که هم با فرهنگ ایرانی پیوندی عمیق داشتند و هم با زبان و ادبیات کهن ایران آشنا بودند.
فردوسی بیشتر عمر خود را به سرایش شاهنامه گذراند. نگارش این اثر عظیم نزدیک به سی سال به درازا انجامید. شاهنامه نه‌تنها بازگوی تاریخ اسطوره‌ای و حماسی ایران است، بلکه گنجینه‌ای از زبان و فرهنگ ایرانی به‌شمار می‌رود.
شاهنامه؛ حماسه‌ای برای بقا
شاهنامه با بیش از پنجاه هزار بیت، یکی از طولانی‌ترین منظومه‌های حماسی جهان است که در آن، تاریخ ایران از آغاز آفرینش تا فروپاشی ساسانیان روایت می‌شود. این اثر به سه بخش اسطوره‌ای، پهلوانی و تاریخی تقسیم می‌شود و درون‌مایه‌هایی چون پهلوانی، عدالت، خرد، پایداری، وطن‌دوستی و اخلاق در آن به چشم می‌خورد.
فردوسی در زمانه‌ای که زبان فارسی در خطر فراموشی بود، با خلق این اثر، زبان فارسی دری را زنده نگاه داشت و به آن ساختاری قدرتمند و غنی بخشید. شاهنامه نه‌فقط یک کتاب ادبی، بلکه سندی زنده از هویت فرهنگی و زبانی ایرانیان است.
روز بزرگداشت فردوسی؛ آغاز یک سنت فرهنگی
در تقویم رسمی ایران، ۲۵ اردیبهشت به نام روز بزرگداشت فردوسی نام‌گذاری شده است. این روز فرصتی است برای پاسداشت میراث فرهنگی ایران، بزرگداشت زبان فارسی و یادآوری تلاش کسانی که برای حفظ هویت ملی ایران کوشیده‌اند.
در این روز، مراسم‌های گوناگونی در سراسر ایران برگزار می‌شود؛ از جمله نشست‌های ادبی، شاهنامه‌خوانی، نمایشگاه‌های فرهنگی، و تجلیل از پژوهشگران و هنرمندانی که در مسیر شناخت و معرفی فردوسی و شاهنامه گام برداشته‌اند.
فردوسی در اندیشهٔ ملی ایرانیان
تأثیر فردوسی بر هویت ایرانی را نمی‌توان نادیده گرفت. او با بازآفرینی اسطوره‌های کهن، شخصیتی ملی به ایرانیان بخشید که در برابر تهاجمات فرهنگی و سیاسی، پناهی بود. شاهنامه نقش بزرگی در حفظ روح ملی در دوران پس از حملهٔ عرب‌ها و نیز در دورهٔ اشغال مغول‌ها و بعدها استعمار فرهنگی ایفا کرد.
در روزگاری که بسیاری از زبان‌ها و فرهنگ‌ها در هم شکسته شدند، شاهنامه و زبان فارسی به برکت تلاش فردوسی، همچنان استوار باقی ماندند.
جایگاه جهانی فردوسی
فردوسی نه‌تنها در ایران، بلکه در میان اهل ادب جهان نیز چهره‌ای شناخته‌شده است. آثار او به زبان‌های گوناگون ترجمه شده‌اند و دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی بسیاری در جهان به مطالعهٔ شاهنامه و آثار مرتبط با آن می‌پردازند. شاهنامه‌پژوهی یکی از شاخه‌های مهم در مطالعات ایران‌شناسی است و هر ساله ده‌ها پایان‌نامه و مقالهٔ علمی در این حوزه نوشته می‌شود.
جمع‌بندی
روز فردوسی یادآور این حقیقت است که ادبیات، نه صرفاً ابزار سرگرمی، بلکه ستون هویت و ماندگاری ملت‌هاست. فردوسی با شاهنامه‌اش، نه‌فقط یک اثر هنری خلق کرد، بلکه برای یک ملت، حافظه‌ای تاریخی، فرهنگی و زبانی آفرید که تا امروز نیز زنده و جاری است.
بزرگداشت این روز، بزرگداشت کوشش‌های بی‌وقفهٔ یک انسان در پاسداری از ریشه‌ها، زبان و شکوه ملی‌ست. فردوسی، مردی از توس، اما متعلق به تمام ایران است؛ و شاهنامه‌اش، نه‌تنها میراث ادبی بلکه سندی از زنده‌بودن و پویایی فرهنگ ایرانی‌ست.
