سرخکان: بیماری ویروسی خاموش اما خطرناک
سرخکان، که در برخی منابع با نام سرخجه هم شناخته می‌شود، یک بیماری ویروسی واگیردار است که معمولاً خفیف بوده و با تب، دانه‌های پوستی و تورم غدد لنفاوی همراه است. هرچند در کودکان بیماری معمولاً بدون عارضه پیش می‌رود، اما ابتلای زنان باردار می‌تواند پیامدهای بسیار جدی برای جنین به همراه داشته باشد. از این رو شناخت این بیماری، راه‌های انتقال، علائم، پیشگیری و درمان آن بسیار ضروری است.
سرخکان چیست؟
سرخکان یک بیماری ویروسی حاد است که توسط ویروس Rubella ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً از طریق تماس مستقیم با ترشحات بینی یا گلوی فرد آلوده، یا از طریق هوا (سرفه و عطسه) منتقل می‌شود. دورهٔ نهفتگی (زمان بین ورود ویروس تا بروز علائم) حدود ۱۴ تا ۲۱ روز است.
علائم سرخکان
علائم سرخکان ممکن است خفیف و گاه حتی نامحسوس باشند، به‌ویژه در کودکان. اما برخی نشانه‌های شایع این بیماری عبارت‌اند از:
تب خفیف تا متوسط
بثورات پوستی صورتی یا قرمز رنگ که ابتدا در صورت ظاهر شده و سپس به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابد
تورم و درد در غدد لنفاوی به‌ویژه پشت گوش و گردن
درد مفاصل، به‌ویژه در بزرگسالان و به‌خصوص در زنان
خستگی، سردرد و گلودرد خفیف
بثورات معمولاً بین ۳ تا ۵ روز باقی می‌مانند و به‌تدریج از بین می‌روند.
عوارض و خطرات سرخکان
در بیشتر موارد، بیماری بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابد. اما در برخی شرایط می‌تواند عوارضی در پی داشته باشد:
سندرم سرخکان مادرزادی (CRS): اگر زن باردار، به‌ویژه در سه‌ماههٔ اول حاملگی، به سرخکان مبتلا شود، ممکن است جنین به عفونت دچار شده و دچار ناهنجاری‌های شدید مانند ناشنوایی، بیماری قلبی، عقب‌ماندگی ذهنی یا نقص بینایی شود.
التهاب مغز (آنسفالیت): گرچه نادر است، اما می‌تواند یک عارضهٔ شدید باشد.
التهاب مفاصل: معمولاً گذرا و در زنان بالغ شایع‌تر است.
راه‌های پیشگیری
مؤثرترین روش برای پیشگیری از سرخکان، واکسیناسیون است. واکسن MMR (سرخک، اوریون، سرخجه) که در بسیاری از برنامه‌های واکسیناسیون کودکان گنجانده شده، حفاظت خوبی در برابر این بیماری فراهم می‌کند.
دوز اول: معمولاً در سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی
دوز دوم: در سن ۴ تا ۶ سالگی
همچنین زنان در سنین باروری که واکسینه نشده‌اند، پیش از بارداری باید وضعیت ایمنی خود نسبت به ویروس را بررسی کرده و در صورت نیاز، واکسن دریافت کنند (حداقل یک ماه پیش از بارداری).
درمان سرخکان
از آن‌جا که سرخکان بیماری ویروسی است، درمان اختصاصی برای آن وجود ندارد. درمان بیشتر حمایتی و شامل موارد زیر است:
استراحت کافی
مصرف مایعات فراوان
استفاده از داروهای تب‌بر و ضد درد مانند استامینوفن (طبق نظر پزشک)
استفاده از کمپرس سرد یا گرم برای کاهش درد مفاصل
در صورت بروز علائم شدید یا شک به بارداری، مراجعه به پزشک ضروری است.
نتیجه‌گیری
سرخکان بیماری نسبتاً خفیفی در بیشتر افراد است، اما می‌تواند برای جنین بسیار خطرناک باشد. با توجه به قابل پیشگیری بودن این بیماری از طریق واکسیناسیون، آگاهی عمومی و توجه به برنامه‌های واکسیناسیون می‌تواند به ریشه‌کن شدن آن کمک کند. والدین، معلمان و مراکز بهداشتی نقش مهمی در اطلاع‌رسانی و مراقبت از افراد آسیب‌پذیر در برابر سرخکان دارند.
