پوکی استخوان: علل، علائم و راه‌های درمان

پوکی استخوان چگونه به وجود می‌آید؟

پوکی استخوان زمانی رخ می‌دهد که تولید بافت استخوانی جدید به اندازهٔ تجزیهٔ بافت قدیمی نباشد. بدن به‌طور مداوم بافت استخوانی جدید می‌سازد و بافت‌های قدیمی را از بین می‌برد. اما با افزایش سن، این روند کندتر شده و تعادل بین تجزیه و بازسازی به هم می‌خورد.

علل اصلی پوکی استخوان عبارتند از:

1. افزایش سن: پس از ۳۰ سالگی، تراکم استخوان‌ها به‌تدریج کاهش می‌یابد.

2. یائسگی در زنان: کاهش سطح استروژن پس از یائسگی تأثیر مستقیمی بر کاهش تراکم استخوان دارد.

3. کاهش تستوسترون در مردان: پایین آمدن سطح هورمون مردانه نیز عامل مهمی است.

4. ژنتیک: سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

5. مصرف داروهای خاص: به‌ویژه کورتون‌ها، داروهای ضدتشنج و شیمی‌درمانی.

6. تغذیه نامناسب: کمبود کلسیم، ویتامین D و پروتئین باعث تضعیف استخوان‌ها می‌شود.

7. کم‌تحرکی: بی‌تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی باعث تحلیل بافت استخوانی می‌شود.

8. مصرف الکل و سیگار: این مواد تأثیر منفی بر سلامت استخوان دارند.

علائم پوکی استخوان

در مراحل اولیه، پوکی استخوان معمولاً بدون علامت است. اما با پیشرفت بیماری، علائم زیر ظاهر می‌شوند:

کمردرد مزمن

کاهش قد به مرور زمان

خمیدگی ستون فقرات

شکستگی استخوان با ضربه‌های خفیف (به‌ویژه در لگن، مچ دست و ستون فقرات)

راه‌های پیشگیری از پوکی استخوان

پیشگیری از پوکی استخوان از دوران کودکی تا بزرگسالی اهمیت دارد. برای تقویت استخوان‌ها و پیشگیری از این بیماری می‌توان:

1. مصرف کافی کلسیم و ویتامین D: شیر، لبنیات، سبزیجات برگ سبز، ماهی، و نور آفتاب منابع مهم هستند.

2. ورزش منظم: فعالیت‌هایی مثل پیاده‌روی، دویدن سبک، یوگا و تمرین با وزنه به افزایش تراکم استخوان کمک می‌کنند.

3. ترک سیگار و کاهش مصرف الکل

4. پرهیز از رژیم‌های غذایی ناسالم و افراطی

5. آزمایش‌های دوره‌ای برای سنجش تراکم استخوان (DEXA scan)

درمان پوکی استخوان

درمان پوکی استخوان شامل دارودرمانی، اصلاح سبک زندگی، تغذیه مناسب و فعالیت بدنی است. اهداف درمانی عبارتند از: کاهش روند تحلیل استخوان، افزایش تراکم استخوان، و پیشگیری از شکستگی.

۱. دارودرمانی:

بیس‌فسفونات‌ها (Bisphosphonates): رایج‌ترین داروها برای کند کردن تحلیل استخوان هستند.

درمان‌های هورمونی: استفاده از استروژن (در زنان) یا تستوسترون (در مردان)

مهارکننده‌های RANKL مثل دنوسوماب (Denosumab)

داروهای ساخت استخوان مثل ترپاراتاید (Teriparatide)

۲. مکمل‌ها:

کلسیم و ویتامین D به مقدار کافی باید از طریق غذا یا مکمل تأمین شود.

۳. اصلاح سبک زندگی:

داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل

ورزش منظم و مناسب با وضعیت بیمار

پیشگیری از افتادن و ضربه‌های ناگهانی در سالمندان

نتیجه‌گیری

پوکی استخوان یک بیماری خاموش است که در صورت عدم پیشگیری و درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند شکستگی و ناتوانی شود. آگاهی از عوامل خطر، سبک زندگی سالم، و مراجعهٔ منظم به پزشک نقش مهمی در کنترل این بیماری دارد. امروزه با استفاده از روش‌های نوین تشخیص و درمان، می‌توان کیفیت زندگی بیماران را به میزان قابل توجهی بهبود بخشید.