فواید طبی سرمه کشیدن در چشم: نگاهی به خواص سنتی و علمی
استفاده از سرمه در چشم یکی از سنت‌های دیرینه در بسیاری از فرهنگ‌ها، به‌ویژه در مناطق خاورمیانه، شبه‌قاره هند و بخش‌هایی از آفریقاست. در فرهنگ ایرانی و اسلامی نیز سرمه کشیدن نه تنها جنبه‌ی زیبایی دارد، بلکه به‌عنوان روشی طبی برای حفظ سلامت چشم و بینایی توصیه شده است. این مقاله به بررسی فواید طبی سرمه، چه از نگاه طب سنتی و چه از دیدگاه پزشکی نوین، می‌پردازد.
سرمه چیست؟
سرمه (در عربی: کُحل) نوعی پودر سیاه‌رنگ است که معمولاً از سنگ‌های معدنی خاصی نظیر سنگ “اثمد” تهیه می‌شود. این ماده پس از کوبیده و آسیاب شدن به صورت پودری نرم درمی‌آید و با استفاده از ابزار خاصی به پلک پایین چشم کشیده می‌شود.
نگاه طب سنتی به سرمه
در طب سنتی ایران و طب اسلامی، سرمه‌کشیدن برای سلامت چشم توصیه شده است. مهم‌ترین خواص سرمه از دیدگاه طب سنتی عبارتند از:
1. تقویت بینایی
استفاده منظم از سرمه، به‌ویژه سرمه‌ی اثمد، به تقویت بینایی کمک می‌کند. امام علی (ع) فرمودند: «سرمه‌ی اثمد، بینایی را تقویت می‌کند و مژه را می‌رویاند.»
2. درمان خشکی چشم
در منابع طب سنتی آمده است که سرمه به حفظ رطوبت طبیعی چشم کمک می‌کند و برای افرادی که از خشکی چشم رنج می‌برند مفید است.
3. پاکسازی چشم از مواد زائد
یکی از ادعاهای رایج در طب سنتی این است که سرمه چشم را از مواد اضافی و رطوبت‌های فاسد پاک می‌کند.
4. ضد التهاب و عفونت
برخی انواع سرمه خاصیت ضدعفونی‌کننده دارند و می‌توانند به پیشگیری از عفونت‌های چشمی کمک کنند.
دیدگاه علم پزشکی نوین
پزشکی نوین نسبت به فواید سرمه دیدگاهی محتاطانه دارد. برخی تحقیقات مدرن نشان داده‌اند که استفاده از سرمه ممکن است فوایدی داشته باشد، اما نگرانی‌هایی هم در مورد برخی ترکیبات آن وجود دارد.
1. خواص ضد میکروبی
مطالعات نشان داده‌اند که برخی ترکیبات معدنی سرمه، به‌ویژه سرمه‌هایی که دارای مقدار مشخصی از عنصر آنتیموان یا اکسیدهای فلزی خاص هستند، ممکن است دارای خاصیت ضدباکتری و ضدالتهاب باشند.
2. تحریک تولید اشک
برخی متخصصان چشم معتقدند که کشیدن سرمه ممکن است به‌طور خفیف باعث تحریک غدد اشکی شود که این خود می‌تواند خشکی چشم را کاهش دهد.
3. نکات ایمنی و بهداشتی
با این حال، در استفاده از سرمه باید دقت کرد. برخی انواع سرمه‌های صنعتی یا تقلبی حاوی مقادیر خطرناکی از سرب (Pb) هستند که می‌توانند سمی باشند و به بینایی و حتی سلامت عمومی بدن آسیب بزنند.
4. استفاده بهداشتی و مطمئن
اگر افراد بخواهند از سرمه استفاده کنند، باید مطمئن شوند که این ماده از منبعی معتبر و به‌صورت بهداشتی تهیه شده است. سرمه‌ی اثمد خالص و سنتی، بدون افزودنی‌های شیمیایی، یکی از گزینه‌های مطمئن‌تر به شمار می‌رود.
نتیجه‌گیری
سرمه کشیدن از دیرباز به عنوان راهی برای حفظ زیبایی و سلامت چشم در بسیاری از فرهنگ‌ها رواج داشته است. شواهد طب سنتی و تا حدی تحقیقات پزشکی مدرن، فوایدی برای این ماده ذکر کرده‌اند؛ از جمله تقویت بینایی، کاهش خشکی چشم و خاصیت ضدالتهابی. با این حال، توجه به کیفیت و سلامت سرمه بسیار مهم است، زیرا مصرف انواع آلوده یا حاوی فلزات سنگین ممکن است مضر باشد.
بنابراین، اگر کسی بخواهد از سرمه بهره ببرد، بهتر است به‌سراغ انواع خالص، سنتی و معتبر آن برود و در صورت داشتن مشکل چشمی خاص، حتماً با چشم‌پزشک مشورت کند.
