ادامه‌ی تنش‌های تجاری آمریکا و چین؛ دلیل عقب‌نشینی نکردن پکن چیست؟
تحلیل از سیمون مک‌کارتی-سی‌ان‌ان
آنچه قرار بود یک جنگ تجاری تاریخی و تعیین‌کننده‌ی عصر جدید باشد که توسط رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، علیه مجموعه‌ای از کشورها آغاز شد، فعلاً بر یک هدف خاص متمرکز شده است.
ترامپ روز گذشته چهارشنبه اعلام کرد که اجرای تمام تعرفه‌های “متقابل” را برای مدت سه ماه به حالت تعلیق درمی‌آورد با یک استثنا، که باعث تشدید درگیری تجاری‌ای می‌شود که ممکن است تجارت بین دو اقتصاد بزرگ جهان را از هم بپاشد. سپس، روز پنج‌شنبه، پکن طبق وعده‌اش تعرفه‌های تلافی‌جویانه‌ی خود را اعمال کرد.
سرعت این تشدید درگیری حیرت‌انگیز بوده است. در عرض تنها یک هفته، تعرفه‌های ترامپ بر واردات چین از ۵۴٪ به ۱۰۴٪ و اکنون به ۱۲۵٪ رسیده‌اند. این‌ها افزون بر تعرفه‌هایی هستند که پیش از آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش اعمال شده بود. چین نیز متقابلاً واکنش نشان داده و تعرفه‌های تلافی‌جویانه بر تمام واردات آمریکا را به ۸۴٪ رسانده است.
این تقابل، زمینه‌ساز شکافی تاریخی است که نه‌تنها به دو اقتصاد درهم‌تنیده ضربه خواهد زد، بلکه تنش‌های ژئوپولیتیکی میان آن‌ها را نیز به‌شدت افزایش می‌دهد.
نیک مارو، اقتصاددان ارشد آسیا در واحد اطلاعات اکونومیست گفت: «احتمالاً این قوی‌ترین نشانه‌ای‌ست که تاکنون از حرکت به سمت “جدایی سخت” بین دو کشور دیده‌ایم»؛ منظور او سناریویی است که در آن دو اقتصاد تقریباً هیچ تجارت یا سرمایه‌گذاری مشترکی ندارند.
او افزود:« واقعاً نمی‌توان شوک‌هایی را که این وضعیت به اقتصاد چین، اقتصاد آمریکا و کل صحنه تجارت جهانی وارد خواهد کرد، دست‌کم گرفت.»
ترامپ ظاهراً تصمیم خود برای مستثنا کردن چین از تعلیق تعرفه‌ها را با واکنش سریع پکن مرتبط دانسته و روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت: «چین می‌خواهد توافق کند، فقط نمی‌دانند چطور باید این کار را انجام دهند.»
اما نگاه پکن کاملاً متفاوت است.
رهبر چین، شی جین‌پینگ، که قدرتمندترین رهبر چین در چند دهه اخیر است، هیچ گزینه‌ای برای تسلیم شدن در برابر آنچه که آن را “قلدری یک‌جانبه آمریکا” می‌نامد، نمی‌بیند و در واقع دارد افکار عمومی را نیز با خود همراه می‌کند.
به‌طور علنی، پکن با ملی‌گرایی شدید از اقدامات تلافی‌جویانه خود دفاع کرده، بخشی از راهبردی که از زمانی که ترامپ برای اولین بار در قدرت بود، در حال آماده‌سازی آن بوده است.
اگرچه چین مدت‌هاست گفته آماده گفت‌وگوست، ولی تشدید سریع اقدامات از سوی ترامپ، به باور پکن، ثابت کرده که آمریکا علاقه‌ای به مذاکره ندارد.
و بر اساس محاسبات شی، به گفته ناظران، چین نه‌تنها آماده مقابله است، بلکه قصد دارد از این آشفتگی تجاری به‌عنوان فرصتی برای تقویت جایگاه خود استفاده کند.
جیکوب گانتر، تحلیل‌گر اقتصادی اندیشکده MERICS در برلین گفت:«شی جین‌پینگ مدت‌هاست که بسیار روشن اعلام کرده که انتظار دارد چین وارد دوره‌ای از نبرد طولانی با آمریکا و متحدانش شود – و کشور را برای آن آماده کرده‌اند.»
او افزود: «شی جین‌پینگ این چالش را پذیرفته و آماده‌ی مقابله است.»
جنگ فرسایشی
اینکه ترامپ تعرفه‌های تلافی‌جویانه علیه چین را هم‌زمان با کشورهای دیگر به حالت تعلیق درمی‌آورد یا نه، اگر چین این‌قدر سریع واکنش نشان نمی‌داد، هنوز مشخص نیست.
کانادا نیز واکنش نشان داد اما مشمول تعلیق شد، گرچه تعرفه جهانی ۱۰٪ که هفته گذشته اعمال شد همچنان پابرجاست.
در هر صورت، ترامپ که کاخ سفید او را این هفته «دارای ستون فقرات فولادی» توصیف کرد و شی جین‌پینگ، اکنون وارد یک جنگ فرسایشی شده‌اند که می‌تواند یک رابطه تجاری نامتوازن اما به‌شدت به‌هم‌پیوسته به ارزش حدود نیم تریلیون دلار را مختل کند.
طی دهه‌ها، چین کارخانه تولیدی جهان بوده، جایی که زنجیره‌های تولید پیشرفته و خودکار، از کالاهای خانگی و کفش گرفته تا الکترونیک، مصالح ساختمانی، لوازم خانگی و پنل‌های خورشیدی تولید می‌کنند.
این کارخانه‌ها نیاز مصرف‌کنندگان آمریکایی و جهانی به کالاهای ارزان را برطرف می‌کردند اما کسری تجاری عظیمی را نیز ایجاد کرده‌اند – و حس از دست رفتن صنایع و مشاغل آمریکایی را در میان برخی از مردم، از جمله ترامپ، تقویت کرده‌اند.
افزایش تعرفه‌ها به بیش از ۱۲۵٪، می‌تواند صادرات چین به آمریکا را طی سال‌های آینده تا بیش از نصف کاهش دهد (طبق برخی برآوردها).
بسیاری از کالاهای چینی به‌راحتی قابل جایگزینی نیستند بنابراین قیمت مصرف‌کننده در آمریکا ممکن است برای چندین سال بالا بماند تا زمانی‌که کارخانه‌های جدید راه‌اندازی شوند.
تحلیل‌گران جی‌پی‌مورگان چهارشنبه گفتند این وضعیت می‌تواند مالیاتی به ارزش حدود ۸۶۰ میلیارد دلار بر دوش مصرف‌کنندگان آمریکایی بگذارد، پیش از اینکه جایگزین‌هایی پیدا شوند.
در چین، بخش بزرگی از تولیدکنندگان احتمالاً حاشیه سود ناچیزشان را از دست خواهند داد، و موج جدیدی از انتقال تولید به کشورهای دیگر آغاز خواهد شد.
طبق گفته ویکتور شی، مدیر مرکز چین قرن ۲۱ دانشگاه کالیفرنیا سن‌دیگو، این سطح از تعرفه‌ها می‌تواند به «میلیون‌ها نفر بیکار شدن» و «موجی از ورشکستگی» در چین منجر شود. در همین حال، صادرات آمریکا به چین نیز ممکن است «تقریباً به صفر برسد.» اما او اضافه می‌کند: «چین بسیار بیشتر از سیاستمداران آمریکایی توان تحمل این وضعیت را دارد.»
تا حدی به این دلیل که رهبران حزب کمونیست چین در معرض بازخورد فوری از سوی رأی‌دهندگان یا نظرسنجی‌ها نیستند.
«در دوران کرونا، آن‌ها اقتصاد را تعطیل کردند با وجود بیکاری گسترده و رنج مردم اما برایشان مشکلی نبود.»
