افغانستان قربانی اوکراین

محمدآصف طیبی

روابط جهانی دارای پیچیدگی و درهم تنیدگی خاصی است که کوچک‌ترین تحول بین‌المللی در یک گوشه، می‌تواند دورترین مناطق در سطح جهانی را متاثر سازد. افغانستان در 20 سال اخیر یکی از مراکز اصلی مورد توجه جهان بود و تصامیم مهم جهانی با محوریت افغانستان رقم می‌خورد. این مهم به خصوص پس از سقوط حکومت مورد حمایت غرب و تسلط طالبان بر افغانستان، فوریت بیش‌تری به خود گرفت و در شش ماه گذشته بارها نهادها و سازمان‌های بین‌المللی، افغانستان را به عنوان بدترین بحران انسانی تاریخ جهان معرفی کردند.

اکنون اما این معادله در یک شب تغییر کرده است؛ حمله روسیه به اوکراین، معادلات سطح جهانی را برهم زده و توجه جهان را از جنوب آسیا به شرق اروپا متمرکز خواهد کرد. حالا دیگر افغانستان مسئله اصلی جهان نخواهد بود و این جایگاه به کشوری در شرق اروپا داده خواهد شد. اوکراین و به خصوص مناطق لوهانسک و دونتسک در شرق این کشور، اردوگاه اصلی تقابل قدرت‌های جهانی خواهد بود.

این‌که این تحول چه تاثیری بر دیگر مناطق جهان خواهد گذاشت، بحث جداگانه است، اما تاثیر آن بر سیاست جهانی در قبال افغانستان و پی‌آمدهای متاثر کننده آن بر شهروندان کشور قابل چشم‌پوشی نیست. بدون تردید، مشکلات مردم افغانستان و به خصوص مشکلات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی که شهروندان کشور پس از سقوط حکومت پیشین با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، از مرکز توجه جهان حذف خواهد شد و بحران انسانی افغانستان در افکار عمومی جهان به حاشیه خواهد رفت. موشک‌های شلیک شده از سربازان روسی، تنها ویرانی‌ها در اوکراین را به دنبال نخواهد داشت، بلکه ذهنیت جهانی از بحران جاری در افغانستان را پاک خواهد کرد و این می‌تواند به وخیم‌تر شدن وضعیت انسانی در افغانستان منجر گردد.

وضعیت کنونی پیش آمده در افغانستان بدون تردید محصول سیاست‌های غلط غرب در مورد افغانستان است که در بیست سال گذشته تنور جنگ را در این کشور فقیر و بی‌بضاعت آسیایی روشن نگه‌داشت و در آخر شهروندان کشور را به یک حکومت بی‌پشتوانه اقتصادی با شماری از جنگجویانی که به اعتراف سران طالبان، اصول رفتاری با شهروندان را نمی‌دانند.

جامعه جهانی در یک خروج غیرمسئولانه در 15 اگست، مردم بی‌دفاع افغانستان را با یک مشت جنگجوی تازه به شهر آمده به حال خود رها کرد. ابتدا عملیات تخلیه راه‌اندازی کرد و زمانی‌که متوجه شد این عملیات به تنهایی پاسخگو نیست، برنامه ارسال کمک‌های بشردوستانه را روی دست گرفت. امریکا و متحدانش می‌خواستند با ارسال کمک‌ها، خودشان را از لحاظ وجدانی اندکی راحت سازند، اما به نظر می‌رسد که حالا با کلید خوردن بحران اوکراین، اندک کارهایی که جامعه جهانی می‌توانست برای افغانستان انجام دهد نیز تعطیل خواهد شد.

در واقع افغانستان با موجی از بحران‌های انسانی در میان لجنی از بدبختی که دست‌آورد 20 سال حضور جامعه جهانی در افغانستان است، به حال خود رها می‌شود و شهروندانی که حالا نه کار دارند، نه ذخیره مالی و نه هم از زیرساخت‌ها اقتصادی کارآمد برخوردار می‌باشند، باید با یکی از بدترین بحران‌های انسانی تاریخ بشر دست‌وپنجه نرم کند.

افغانستان در شرایطی در سایه بحران اوکراین قرار می‌گیرد که در رقم زدن وضعیت کنونی خودش، هیچ نقشی نداشته و غربی‌ها در هم‌دستی با حاکمان دست‌نشانده خود، رنج‌ها و دردهای سختی را بر مردم ما تحمیل کرده‌اند.