اثرگذار‌ترین عکس‌های سال ۲۰۲۱

«کِلی گرویه» شاعر و پژوهشگر تاریخ هنر، اثر‌گذارترین عکس‌های سال 2021 را انتخاب کرده است از جمله تصویر دخترکی که از دیوار ریختهٔ اتاق بمب‌خورده‌اش در غزه به بیرون نگاه می‌‌کند و تصویر شورش ساختمان کانگرس امریکا و این تصاویر را با آثار هنری مشهور مقایسه کرده است.

پسر متالیک، اندونیزیا، ۲۰۲۱

پسر هشت‌ساله‌ای که در جاده‌های شهر دپوک اندونیزیا گدایی می‌کند. صورتش را با ترکیب رنگ متالیک سمی و روغن خوراکی رنگ کرده است تا شبیه مجسمه‌های فلزی به نظر برسد.

آلدی از افرادی است که به آدم‌های نقره‌ای مشهورند و به این روش خطرناک خودشان را رنگ می‌کنند تا مردم به آن‌ها کمک کنند. تصویر براق چهره آلدی در زمینه فلزی و بی‌روح جاده و موترهای پشت‌سرش بسیار اثر‌گذار است.

بسیاری از پسر‌های هم‌سن و سال آلدی، شیفته آدم‌آهنی‌ها هستند، در تابلوی وسایل بازی شگفت‌انگیز با تکنیک جوهر و گواش، سال ۱۹۷۱ اثر «ادواردو پائولوتسی»، هنرمند پرشور اسکاتلندی پسری تصویر شده است که با آدم‌آهنی وسایل بازی‌اش همسان شده است. در کار پائولوتسی هر دو تبدیل به موجودی فلزی و براق شده‌اند. در تصویر آلدی، کودکی اوست که به طور غم‌انگیزی در این میان ویران می‌شود.

دخترک، غزه، می ۲۰۲۱

۲۴ ماه می، در یکی از خونین‌ترین درگیری‌های بین فلسطین و اسرائیل از سال ۲۰۱۴ تا آن زمان اتفاق افتاد، در حملات هوایی اسرائیل به تلافی موشک‌های شلیک شده حماس، دیوار خانه دخترکی در «بیت‌حانون» واقع در نوار غره فرو‌می‌ریزد. تصویر این دخترک که پابرهنه در میان آوار و خرابی ایستاده و به افق ویران خیره شده، دل‌خراش است.

ناهم‌خوانی این صحنه با عروسک خرگوشی که در دست دخترک است و آویزان، به جهان ویران از جنگ نگاه می‌کند، تابلوی جنگ اثر «پائولا رگو»، نقاش بریتانیایی در سال ۲۰۰۳ را به یاد می‌آورد که با الهام از تصویر دخترکی در مصیبت‌های جنگ عراق، رسامی شده است. از نگاه رگو؛ خرگوش، که به طور معمول در تاریخ هنر نماد معصومیت و زایش دوباره است، به تلخی با ماسکی از ترس و اندوه ترسیم شده است. ترس و اندوه تصویر غزه نیاز به هیچ تفسیری ندارد.

سخنرانی نشست تغییرات اقلیمی گلاسگو، وزیر خارجه تووالو، نوامبر ۲۰۲۱

«سیمون کوفی»، وزیر خارجه تووالو، جزیره‌ای در اقیانوس آرام، برای ضبط سخنرانی خود در نشست تغییرات اقلیمی گلاسگو، برای جلب توجه به تغییرات اقلیمی و بالا آمدن سطح آب دریا‌ها و تهدید زیر‌ آب رفتن کشورش با لباس رسمی تا زانو در آب دریا رفت و سخنرانی خود را تا انتها در همین حالت ضبط کرد.

کوفی تأکید می‌کند:”ما نمی‌توانیم در برابر آب که بالا می‌آید دست روی دست بگذاریم و هیچ کاری نکنیم.”

تصویر و سخنان مؤثر او، تاریخچه‌ای از تصاویر چهره‌ها و جوامع در معرض خطر امواج و آب دریا را به یاد می‌آورد. از نقاشی شکستن سد «سنت‌آنتونی» در نزدیکی آمستردام اثر «جان آسلین»، نقاش هالندی (که بالا آمدن فاجعه‌بار آب دریا را در بامداد ۵ مارچ ۱۶۵۱، در ساحل هالند ترسیم کرده است) تا سیل، اثر هنر دیجیتال «کواتا اتساوا»، هنرمند آلمانی در سال ۲۰۱۱ که از تصاویر بالا آمدن آب دریا در مناطقی از آمریکای جنوبی الهام گرفته شده است.

فضانوردان، اسرائیل، ۲۰۲۱

دو فضانورد با لباس‌ فضایی در کنار‌هم در تمرین آمادگی برای سفر به مریخ در دره رامون واقع در «صحرای نِگِب» اسرائیل راه می‌روند.

بزرگ‌ترین چال‌گاه فرسایشی (دره عمیق) جهان ( این دره فرو‌رفتگی یا حفره و گودال حاصل برخورد شهاب‌واره یا دهانه آتشفشانی حاصل از فوران آتشفشانی نیست)، دره‌ای به شکل قلب که زمینه تمرین فراواقعی شش فضانورد از استرالیا، آلمان، اسرائیل، هالند، پرتگال و اسپانیا بوده است.

تیم فضانوردان باید با لباس‌های فضایی در مسیر‌های این دره راه می‌رفتند تا با شرایطی که در مریخ خواهند داشت تطبیق پیدا کنند.

تصاویر شبیه‌سازی موجودات فضایی ذهن جهان را به خود مشغول کرده است و به نظر می‌رسد تصور چندانی از قلمرو فیزیکی آن‌ها در منظومه شمسی نداریم، در آثار «ایو تانگی»، نقاش پیشروی سوررئالیست فرانسوی می‌توان تصویر و تصوری از این تنهایی و جلوهٔ فرازمینی یافت.

معترضان، اسکاتلند، نوامبر ۲۰۲۱

در جریان نشست تغییرات اقلیمی گلاسگو در ماه نوامبر، فعالان گروه «اوشن ربلیون» در برابر کارخانه و مجتمع پالایش‌گاهی و کمیاوی شرکت چندملیتی «صنایع کیمیاوی اینیوس» در «گرنجموث» اسکاتلند دست به اعتراض زدند.

فعالان مدنی با بوشکه‌های پلاستیکی نفت ماسک‌های گروتسک (عجیب‌پردازانه) “کله‌نفتی” درست کرده بودند که از دهان‌شان نفت می‌ریزد و پول‌های نمادین که روی زمین پخش کرده بودند، اعتراض خود را به سرمایه‌گذاران و سیاست‌مداران اعلام کردند. از نظر این فعالان تعیین سال ۲۰۳۰ برای پایان جنگل‌زدایی دیر و ناکارآمد است.

تصویر، محتوایی اثر‌گذار دارد و فرد را به یاد آثار محیط‌زیستی هنرمندان معاصر می‌اندازد که به نتیجه ویران‌گر رفتار انسان‌ها بر محیط‌زیست می‌پردازند. این سبک را در ماده و فکر اثر پیکره‌ساز فقید «نوریوکی هاراگوچی» (مجموعه‌ای از کارها که از سال ۱۹۷۰ شروع کرده بود) تا اثر هنری آی‌وی‌وی، آلودگی نفتی، سال ۲۰۰۶ می‌توان دید.

شیرجه‌رونده، چین، جنوری ۲۰۲۱

تصویر زنی را نشان می‌دهد که در ماه جنوری از روی ستونی از یخ به دریای یخ‌زده‌ای در شن‌یانگ واقع در استان لیائونینگ در شمال‌شرقی چین شیرجه می‌رود.

او بر فراز سطح یخ‌زده و سرد دریا گویی برای ابد در همین حالت ثبت شده است، وضعیتی میان زمان و بی‌زمان، سترگی بی‌‌وزنی.

توازی افقی کشش قهرمانانه بدن او با مسیر یا ساحل برفی زمینه عکس را به قسمت‌های مساوی بین زمین و هوا تقسیم می‌کند.

از نگاه افراد بسیاری آن سردی و سختی که در انتظار شناگر است، باعث شده است که او در میان زمین و هوا معلق بماند، درست مانند خیز به‌ سوی خلأ، شاه‌کار هنر‌مند فرانسوی «ایو کلن» در سال ۱۹۶۰ که هم‌چون پرنده در پرواز از پنجره خانه‌ای در پاریس به سمت جاده شیرجه می‌رود. کلن برای بازسازی این خیز از گروهی از عکاسان درخواست کرد که این صحنه را ثبت کنند و نام این سری را “خیز به سوی خلأ” گذاشت و تصویر در حال خیز او وضعیت بدنی مشابه زن شیرجه‌رونده را در عکس دارد.

دریاچه زباله، صربستان،۲۰۲۱

این تصویرهولناک از انبوه زباله که دهانه «رود لیم» را در نزدیکی شهر پریبوی در غرب بالکان مسدود کرده، تلخ و نفس‌گیر است.

سهل‌انگاری در اقدامات ساده برای مدیریت پس‌ماند‌ و زباله، تشدید تخلیه غیر‌قانونی و سیلاب‌های منطقه‌ای باعث شده است که این همه زباله در یک نقطه جمع شود.

این ناهماهنگی و انبوهی زباله‌ها در منظره‌ای طبیعی یادآور فضای متلاطمی است که در سال ۱۹۹۴ هنرمند معاصر کوبایی، توماس سانچز در بازسازی به صلیب کشیده شدن مسیح خلق کرده است. نام این اثر «آل‌سور‌دل‌کالواریو» یا «جنوب کالی» است.

سانچز در نقاشی خود با ترسیم گندزاری از زباله‌های در‌هم‌آمیخته می‌گوید رستگاری بیش از آن‌که سفر مشقت‌بار معنوی باشد جان سالم ‌به‌در بردن از لجن‌زار جهان است.

شورش ساختمان کانگرس امریکا، جنوری ۲۰۲۱

تصاویر درگیری خشونت‌بار طرفداران دونالد ترامپ با پولیس در زیر گنبد ساختمان کانگرس ایالات متحده، جهان را حیرت‌زده کرد.

این افراد که عمدتاً هوادار ترامپ بودند به تائید جو بایدن به عنوان رئیس جمهور منتخب اعتراض کردند. ممکن است به نظر عجیب بیاید که چرا تصویر امریکایی‌هایی که یخن هم‌دیگر را گرفته‌اند را در مجموعه انتخاب‌هایم قرار دادم.

پشت سر عکاس این عکس و در مکانی که او این عکس را گرفته است، تصویر دیواری مرمرین اثر مجسمه‌ساز ایتالیایی قرن هجدهم، «انریکه کائسیچی» قرار دارد که «دانیل بون» سیاست‌مدار دوران استعمار امریکا را در نبرد تن‌به‌تن با بومیان امریکا نشان می‌دهد. پیکر مچاله‌شده یکی از بومیان هم زیر پای آن‌ها افتاده است. محتوای این تصویر دیواری، هم از جنبه هنری و هم جنبه اخلاقی، این روزها به همان اندازه رویداد‌های ۶ جنوری باعث قطب‌بندی‌های اجتماعی می‌شود.

پسر با ماسک اکسیجن، کنیا، ۲۰۲۱

این تصویر در نومبر سال ۲۰۲۱ در مسابقه عکاسی محیط‌زیست برنده شد. در بخش فعالیت اقلیمی تصویر این پسر که به نحوی فرا‌واقعی با ماسک اکسیجن به گیاهی در گلدان به عنوان منبع اکسیجن وصل است، برگزیده شد. «نفس آخر» عکسی از کوین اوچینگ اونیانگو در نایروبی کنیا گرفته شده است که اشاره‌ای به وضعیت اسف‌بار آسیب‌های انسان بر محیط‌زیست دارد. این تصویر نه فقط آینده نامعلوم انسان را نشان می‌دهد بلکه رد و نشانی از آثار تاثیر‌گذار تاریخ هنر را هم در خود دارد.

آسیب‌پذیری و ارزش هر نفس ما را به یاد آثار قدرت‌مندی مانند شاه‌کار‌های جوزف رایت دربی، نقاش قرن هجدهم در سری آثار تجربی پرنده در حباب شیشه‌ای (هم‌زمان با کشف اکسیجن جوزف پریستلی) و هم‌چنین هنر‌های مفهومی هنرمند ایتالیایی، «پیرو مانزونی» می‌اندازد که در سال ۱۹۶۰ تلاش کرد نفسش را در پقانه‌هایی به نام “بازدم هنرمند” ماندگار کند.

با نگاه به نگرش مانزونی برای “بازدم هنرمند” (او می‌گفت “وقتی روحم در چیزی دمیده شود نامیرا می‌شود”) و سرنوشت واقعی پقانه‌هایش که مدت‌‌هاست نیست و نابود شده‌اند، می‌توان به ظرافت مسحور‌کننده و حیرت‌انگیز اثر «اونیانگو» پی برد.

نقاشی، فرانسه، اکتبر ۲۰۲۱

این تصویر آتش‌نشانان فرانسوی در حال نصب روکش محافظ برای محافظت از یکی از گنجینه‌های هنری کلیسای جامع «سن‌آندره بوردو» فرانسه در ماه اکتبر خود به تنهایی اثری هنری است.

نقاشی مرکز عکس اثر نقاش ماهر فلاماندی قرن هفدهم میلادی، «یاکوب جوردانس» است که مسیح مصلوب را فضایی تیره و تار نشان می‌دهد در حالی که چندین نفر با اسفنج‌های آغشته به سرکه او را آزار می‌دهند.

نردبان‌های دو ‌طرف بوم نقاشی و آتش‌نشان‌هایی که از آن‌ها بالا و پایین می‌روند جنبش و حرکت عجیبی در تصویر ایجاد کرده است. حس‌و‌حالی که نه فقط واقعی است بلکه معنوی و نمادین و خیال‌انگیز است.

نردبان‌های تکیه‌داده شده به دیوار ما را در مسیر تاریخ هنر به گذشته می‌برد و ما را به یاد آثار هنری که در آن‌ها نردبان نقشی آشکار یا نمادین دارد می‌اندازد. آثاری مانند اثر نردبان صعود به آسمان (اثری از قرن دوازدهم میلادی در دیر کاترین مقدس واقع در کوه سینا) که راهبان را در حال بالا رفتن از نردبان به سوی مسیح نشان می‌دهد و هم‌چنین مجموعه نردبان اثرهنرمند معاصر فرانسوی‌ـامریکایی «لوئیز بورژوآ»، که در آن‌ها جاه‌طلبی را به طور نمادین نشان می‌دهد، حالتی هم‌زمان متزلزل و مصمم.

بچه‌ها، اتیوپی، جولای ۲۰۲۱

ماه جولای، چند بچه زیر درختی در نزدیکی اردوگاه پناهندگان اریتره در نزدیکی روستای دابات در شمال‌شرقی شهر گوندار در اتیوپی.

مه غلیظی که زمینه عکس را فراگرفته فضای وهم‌انگیز در عکس ایجاد کرده است.

درخت این پناه‌گاه زنده با صدای گوش‌نواز خش‌خش برگ‌هایش نمونه‌هایی ازآثار هنری با مضمون درخت زندگی را در طول تاریخ هنر به یادمان می‌آورد. درخت زندگی از دیرباز منبع الهام و موضوع آثار هنری انسان‌ها بوده است. از اوراتو‌ها (تمدنی در عصر آهن) که درخت زندگی نماد مذهبی مهمی بوده است تا گوستاو کلیمت از برجسته‌ترین نقاشان هنر نو وین یا آرنوو که در نقاشی درخت زندگی پیچ‌و‌خم‌‌های نمادین شاخ‌و‌برگ‌های آن را چنان در‌هم‌آمیخته است که گویی تا بیکران در جوشش هر برگ و شاخه ادامه دارد.

تیم درمان، هند، اکتبر ۲۰۲۱

برای تقدیر از یک میلیارد دوز واکسین کرونا که در هند تزریق شد در ماه اکتبر چهار پرستار بیمارستان رامایا در بنگلور عکسی با الهام از دورگا، خدای قدرت و محافظت تهیه کردند. این الهه بازوان متعددی دارد که در هر کدام سلاحی هست و می‌تواند ماهرانه دشمنان‌اش را شکست دهد.

اولین بار نیست که نماد دورگا، خدای هندو در نبرد با نیرو‌های اهریمنی در دوران همه‌گیری استفاده شده است.

در اکتبر سال ۲۰۲۰ هم مجسمه چند دست دورگا که هنرمند هندی سنجیب باساک با شیشه‌های خالی واکسین و باند‌های پزشکی تاریخ‌مصرف گذشته ساخته بود در شبکه‌های اجتماعی پر‌بازدید شد. مجسمه باساک با استفاده از زباله‌های بیمارستانی، از رنج و بیماری، در میانه نگرانی و پریشان‌حالی نشان امیدوار‌کننده‌ای ساخته بود.

BBC