تصمیم جداسازی، توهین به دانشجو است
"تصمیم وزارت تحصیلات‌عالی، بی‌ظرفیت بودن، منفی بودن و فاسد بودن دانشجویان را نشان می‌دهد."
در بیست سال گذشته دانشگاه‌های زیاد دولتی و غیردولتی در افغانستان فعال شدند. در این مدت کدرهای زیادی فارغ‌التحصیل شدند، به دختران حق تحصیل داده شد و زنان نخبه‌ای از این دانشگاه‌ها فارغ و راهی سیاست و اقتصاد و فعالیت‌های اجتماعی شدند.
پیک‌آفتاب: در طول دو دهه اخیر با حضور جامعه جهانی در افغانستان، اندکی فضا باز شد و زنان و دختران افغانستان با استفاده از این فرصت با تحمل مشکلات فراوان تحصیل کردند، به فعالیت‌های اجتماعی و مدنی پرداختند و به جامعه نشان دادند که اگر از فرصت‌های برابر برخوردار شوند، می‌توانند روند توسعه را سرعت بخشند.
نهادهای آموزشی، از نهادهای اساسی و تاثیرگذار هر دولت و جامعه، جهت انکشاف اقتصادی و اجتماعی می‌باشد؛ زیرا تحصیل منبع توانمندسازی و استقلال به خصوص برای زنان و دختران است. مطالعات نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری روی تحصیل زنان و دختران، دارای مزایای اقتصادی و اجتماعی قابل توجه در خانواده و اجتماع است که کاهش رفتارهای منفی مانند جرم و خشونت در اجتماع را به دنبال دارد.
با سرنگون شدن حکومت پیشین و مسلط شدن طالبان بر افغانستان، بار دیگر زنان و دختران افغانستان خانه‌نشین شدند، از کار و تحصیل محروم ساخته شده و از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی بازمانده‌اند. بعد از جابه‌جایی طالبان در کابل و ولایات، دروازه‌های مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دانش‌آموزان دختر بسته شد و حتا بعد از بازگشت پسران به مکاتب، دانش‌آموزان دختر اجازه رفتن به مکاتب را نیافتند. هم‌چنین دانشجویان دختر اجازه حضور در دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی نیافتند.
ماه گذشته، وزارت امر به معروف طالبان با نشر اعلامیه‌ای از دانشگاه‌ها خواستند به دانشجویان طبقه دختر تذکر بدهند که با رعایت حجاب اسلامی (چادر سیاه) به صنف‌های درسی حاضر شوند در غیر آن اجازه حضور در صنف را ندارند. وزارت تاکید کرده که لباس‌ها (حجاب شرعی) بلند تا «بجُلک پا» باشد.
در پیوند به همین درخواست، وزارت امر به معروف و وزارت تحصیلات عالی طالبان با ارسال مکتوبی به دانشگاه‌ها، برای مسئولین دستور داده‌اند تا صنف‌های جداگانه برای دانشجویان پسر و دختر در نظر بگیرند که این فرمان وزارت تحصیلات با واکنش‌های زیادی از طرف دانشجویان مواجه شده است.
طی قرن‌ها، زنان تحصیل‌کرده نقش قابل توجهی در موفقیت‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی داشته‌اند، به هر اندازه که یک کشور متکی به کمک‌های خارجی باشد، به همان میزان نمی‌تواند مستقل باشد. داشتن اقتصاد قوی از شاخص‌هایی است که نیاز داشتن به کمک‌های خارجی را کاهش می‌دهد.
برای داشتن اقتصاد قوی و استقلال سیاسی، باید زنان مشارکت داشته باشند. به همین دلیل نیز یکی از شاخص‌های توسعه، مشارکت زنان و دختران در آموزش است. اما طالبان رسماً با جداسازی صنف‌های درسی دختران و پسران، انگیزه مشارکت و سهم‌گیری زنان را از آنان می‌گیرد. این امر با سخت‌گیری‌های فرعی مثل اجباری شدن نوع پوشش تحت عنوان «حجاب اسلامی» کارها را سخت‌تر نیز می‌کند.
تصمیم‌های تازه طالبان چه تاثیری بر روند آموزش خواهد گذاشت؟ سوالی که با خود دانشجویان در میان گذاشتیم.
تصمیم تازه وزارت تحصیلات عالی و تک جنسیتی شدن صنف‌های درسی، چه تاثیری روی دانشجویان می‌گذارد؟
تهمینه غفاری، دانشجوی سال آخر رشته جامعه‌شناسی در دانشگاه تعلیم و تربیه به خبرگزاری پیک‌آفتاب می‌گوید که سه سال در صنف مختلط درس خوانده و حالا که طالبان تصمیم جداسازی صنف‌های دانشجویان پسر و دختر را گرفتند، از نظر او معقولانه نیست. تهمینه حضور هر دو جنس را در جامعه یک نیاز می‌داند. او می‌گوید: «جداسازی صنف‌های دختر و پسر کار معقول نیست و جامعه به هر دو جنس نیاز دارد، اگر صنف‌ها جدا هم شود باید کیفیت آموزش به صورت برابر به هر دو جنس در نظر گرفته شود.»
تهمینه به این باور است که طالبان نباید صنف‌های دانشجویان را جدا کند، به جای جداسازی صنف‌ها به دانشجویان رفتار درست آموزش داده شود، زیرا زمانی‌که رفتارها اصلاح شود جای دیگری برای رفتارهای ناپسند باقی نمی‌ماند.
شهربانو، دانشجوی سال آخر در یکی از دانشگاه‌ها به خبرگزاری پیک‌آفتاب می‌گوید که با پشت‌سر گذاشتن مشکلات تحصیلی طی سال‌های گذشته حالا قرار است به پایان دوره دانشجویی برسد، اما از وضعیت موجود در دانشگاه‌ها نگران است. او می‌گوید: “تک جنسیتی شدن صنف‌ها تاثیر منفی در تحصیل دانشجویان دارد. دانشگاه‌ها امکانات کافی ندارند و به کمبود صنف‌های درسی و اساتید مسلکی مواجه است.”
امید سروش، نیز دانشجوی سال آخر رشته جامعه‌شناسی در یکی از دانشگاه‌های دولتی به خبرگزاری پیک‌آفتاب می‌گوید که سه‌ونیم سال از دوره دانشجویی را با هم‌صنفان دختر یک‌جا درس خوانده است، او از تصمیم تازه وزارت تحصیلات عالی متاثر شده است. سروش می‌گوید: “این تصمیم وزارت تحصیلات‌عالی توهین و تحقیر دانشجویان است، به خاطر این‌که معنی این جداسازی صنف‌ها بی‌ظرفیت بودن، منفی بودن و فاسد بودن دانشجویان را نشان می‌دهد.”
سروش به این باور است که دانشجویان از جمله طبقه آگاه جامعه است، جداسازی افراد دانا و آگاه در یک محیط علمی و در قرن 21 تمسخرآمیز است، اگر انسان از درون فاسد باشد هیچ نوع عمل‌کردهای ظاهری راه‌گشا نیست.
آیا این تصمیم می‌تواند مانع حضور دانشجویان به دانشگاه‌ها شود؟
با دستور جداسازی صنف‌ها و حجاب اجباری، درصدی حضور دانشجویان به دانشگاه‌ها کاهش یافته و تعداد زیادی از دانشجویان دختر و پسر حاضر نیستند با این شرایط به صنف‌های درسی حاضر شوند.
تهمینه غفاری، در پایان دوره لیسانس رشته جامعه‌شناسی قرار دارد و تا هنوز با چنین شرایط سخت‌گیرانه برای تحصیل به دانشگاه نرفته است. او می‌گوید: “اگر قیودات وزارت تحصیلات عالی به همین منوال پیش برود، تاثیر زیادی روی حضور دانشجویان به درس دارند که خیلی از دانشجویان از ادامه تحصیل منصرف می‌شوند.”
شهربانو، بعد از سقوط نظام و با آمدن طالبان حاضر شده که به درس‌هایش ادامه دهد و با انگیزه قوی و با انرژی تمام به صنف حاضر می‌شود، اما حالا با تصمیم وزارت تحصیلات مخالف است و می‌گوید تاثیر منفی روی من و دیگر دانشجویان گذاشته است او می‌گوید: “با وضع محدودیت برای پوشش دانشجویان و جداسازی صنف‌ها باعث شده است، تعداد زیادی از دانشجویان از دانشگاه‌ها انصراف دهند.”
امید سروش می‌گوید که این تصمیم باعث فرار مغزها خواهد شد. او که دانشجوی سال آخر رشته دل‌خواه خود است، با نگرانی از نبود انگیزه برای ادامه تحصیل سخن می‌گوید. امید به این باور است که روش تازه وزارت تحصیلات عالی، روش مناسب برای یادگیری نیست. یک تعداد محدود از دانشجویان به اثر مجبوریت و صرف برای به دست آوردن مدرک به دانشگاه‌ها حاضر می‌شوند، ولی بقیه دانشجویان محال است حاضر شوند.
سروش اعتقاد دارد که زن همانند روح و روان خانواده است و نقش کلیدی برای آموزش و رشد دارد. حضور دختران در صنف نقش کلیدی برای یادگیری دارد و صنف بدون دختر بی‌روح و بی‌جان خواهد بود. سروش می‌گوید: “ما در طول بیست سال کنارهم رشد کردیم، با هم‌دیگر کمک و هم‌کاری کردیم و مطمئنم که در فضای تک جنسیتی، هیچ دانشجوی دختر و پسر انگیزه برای یادگیری نخواهد داشت.”
به نظر می‌رسد که اگر اجازه تحصیل به روال سابق داده نشود، تعداد زیادی از دانشجویان ترک تحصیل می‌کنند که بعداً منجر به عواقب بدی خواهد شد.
