وال‌استریت ژورنال: پس از توافق دوحه انتحاری‌ها می‌گریستند که نمی‌توانند «شهید» شوند

ملا محمد فاضل، معاون وزارت دفاع طالبان به وال‌استریت ژورنال گفته است که در روزهای اول، بسیاری از طالبان از توافق‌نامه دوحه بین امریکا و طالبان راضی نبودند، به ویژه مهاجمان انتحاری بسیار غمگین بودند. آنها می‌گریستند که چرا نمی‌توانند به امریکایی‌ها حمله کنند و «شهید» شوند.

پیک‌آفتاب: ملا فاضل که پیش از این عضو گروه مذاکره‌کننده طالبان و زندانی سابق گوانتانامو بود، در روزهایی که توافق دوحه بین نمایندگان امریکا و طالبان امضا شد، از قطر به خطوط مقدم جنگ رفت تا با فرماندهان شورشیان از سراسر افغانستان دیدار کند و وضعیت سیاسی را به آن‌ها توضیح دهد.

او می‌گوید: “بسیاری طالبان فکر می‌کردند که امریکایی‌ها ما را فریب می‌دهند و همه این‌ها برای ما یک دام است.”

ملا فاضل گفت اما در پایان روز، استدلال مذاکره‌کنندگان سیاسی طالبان مبنی بر این‌که واشنگتن به تعهدات دوحه عمل می‌کند و از افغانستان خارج می‌شود، پیروز شد.

اما در آن روزها نیروهای امنیتی افغانستان در چه وضعیتی بودند؟ در جریان گفتگوهای صلح با طالبان در دوحه، دولت افغانستان به نیروهای نظامی خود دستور داد که عملیات تهاجمی علیه طالبان را متوقف کنند و حالت «دفاع فعال» به خود بگیرند. امام‌نظر بهبود، که فرماندهی قول اردوی ارتش افغانستان در قندهار را بر عهده داشت، گفت که با این دستور، ابتکار عمل از دست ارتش افغانستان رفت و مزیت مهمی به شورشیان داده شد.

به گفته او معنای دستور این بود که شما فقط باید در جای‌تان بایستید و منتظر بمانید تا طالبان به شما حمله کنند. مهم نیست چقدر کشته می‌شوید، فقط باید صبر می‌کردید. او تأکید کرد که «تلفات فراوانی در میان ارتش وجود داشت. نیروها خسته شدند، هیچ کمکی از کابل دریافت نمی‌کردند و اعتماد خود را به دولت مرکزی از دست دادند.»

محمدفاروق انصاری، یکی از اعضای کمیسیون نظامی طالبان می‌گوید که ما جنگجویان خود را متقاعد کردیم، با توجه به این‌که مذاکرات ما با امریکایی‌ها در حال انجام است، حتی یک گلوله هم به سمت امریکایی‌ها شلیک نخواهیم کرد.

او گفت: “ما ثابت کردیم که می‌توانیم از معاهدات خود دفاع کنیم. ما در آن زمان به یک‌دیگر گفتیم که این یک پیروزی است و زمانی که امریکایی‌ها شروع به بستن پایگاه‌های خود و تخلیه پایگاه‌های خود کردند، می‌دانستیم که کشور امروز یا فردا مال ماست.”

در گزارش وال‌استریت ژورنال آمده که دفتر سیاسی طالبان در دوحه و معافیت اعضای این دفتر از تحریم‌های مسافرتی سازمان ملل، به این گروه شورشی اجازه داد تا با دولت‌های سراسر جهان ارتباط برقرار کند و نقش «یک نیروی سیاسی مشروع» را بازی کنند.

رحیم‌الله محمود، یکی از فرماندهان قدیمی طالبان می‌گوید: “یکی از دلایلی که طالبان از امریکایی‌ها پیشی گرفتند، این واقعیت است که آن‌ها در حین مذاکره با امریکایی‌ها، با تمام جهان ارتباط برقرار کردند.” این فرمانده طالبان تأکید کرده که با این ارتباطات “آن‌ها موفق شدند جهان را متقاعد سازند که طالبان آن‌طور که تبلیغات امریکا نشان می‌دهد، تروریست نیستند.”

یکی از اعضای هیئت مذاکره‌کننده امریکا با طالبان به این روزنامه گفته که ناشکیبایی دونالد ترامپ برای بازگرداندن سربازان امریکایی به خانه، از همان آغاز گفتگو طالبان را با محدودیت مواجه کرد. او گفته هر صبح با ترس از دیدن توییت تازه ترامپ از خواب بیدار می‌شد. ترس از این‌که مبادا ترامپ در توییتر خود خروج بدون قید و شرط امریکا از افغانستان را اعلام کند.

در گزارش از قول دیپلمات‌های امریکایی آمده است که “اشرف غنی می‌خواست به طور مستقیم با هبت‌الله آخندزاده مذاکره کند.” زلمی خلیل‌زاد گفته غنی می‌خواست “لپ‌تاپ زیر بغلش باشد، با هبت‌الله بنشیند و معامله کند”. به گفته او البته این خواست، از همان ابتدا واقع‌بینانه نبود. اما حمدالله محب، مشاور امنیت ملی اشرف غنی، گفتگوهای زلمی خلیل‌زاد با طالبان را با ترکیب «عقب‌نشینی» توصیف می‌کند. محب می‌گوید: “این یک عقب‌نشینی بود، نه یک توافق صلح”. محب می‌گوید: “برای امریکا ارزش‌های دموکراتیک آن‌قدر که فکر می‌کردیم در اولویت نبود. دست‌آوردهای بیست سال گذشته افغانستان آن‌قدر که فکر می‌کردیم در اولویت نبودند.”

حبیبه سرابی، عضو هیئت مذاکره‌کننده صلح دولت افغانستان در مورد عوامل فروپاشی دولت افغانستان به وال‌استریت ژورنال گفته: “غنی انعطاف‌پذیر نبود و به همین دلیل است که ما در این وضعیت تاریک قرار داریم”. به گفته خانم سرابی “ذهنیت او این بود که طالبان باید به دولت او بپیوندند و او در رأس دولت قرار داشته باشد. این، در یک روند صلح ممکن نبود”. به گفته سرابی غنی “عاشق قدرت بود. او دیوانه قدرت بود.”

خانم سرابی که مانند اکثر مقامات ارشد دولت افغانستان اکنون در تبعید به سر می‌برد، گفته: “زلمی خلیل‌زاد هم در فروپاشی دولت افغانستان شریک است، زیرا او پیوسته بر میانه‌روی و علاقه طالبان به انتقال صلح‌آمیز قدرت تأکید می‌کرد.”