ریتروگرید (Retrograde)؛ مستندی که 9 ماه اخیر جنگ افغانستان را روایت می‌کند

ریتروگرید (Retrograde) یا عقب‌نشینی، نام فیلم مستندی است که نه ماه اخیر جنگ در افغانستان را به تصویر می‌کشد. فیلم در روزهای اخیر نظام جمهوریت؛ زمانی‌که مذاکرات دوحه داغ بود و شدت جنگ در افغانستان ادامه داشت، فیلم‌برداری شده است.

پیک‌آفتاب: جنرال سمیع سادات، فرمانده پیشین قول اردی میوند در هلمند، چهره اصلی در این فیلم است. در این فیلم دیده می‌شود که این جنرال افغانستانی تا پایان برای کشور خود در خطوط مقدم جنگ مبارزه می‌کند.

سمیع سادات می‌گوید: “در این فیلم توانایی نیروهای افغانستانی در مبارزه و دفاع از کشورشان بازتاب یافته و امیدوار است که این سرمایه‌های افغانستان تلف نشوند.”

ریتروگرید مبارزه نیروهای افغانستانی را در روزهای نظام جمهوریت، نابه‌سامانی و قربانی شدن این نیروها و سقوط کابل را به تصویر می‌کشد. صحنه‌های ازدحام در میدان هوایی کابل، رنج و سختی مردم افغانستان حین خروج از کشور، برای مخاطبین رنج‌‌آور است.

یکی از سالون‌های سینما در منطقه قدیمی شمال‌شرق واشنگتن، در فاصله کمی از قصر سفید، میزبان نمایش این فیلم بود که در آن شمار زیادی شهروندان امریکایی، نظامیان جنگ افغانستان و افراد علاقمند افغانستان شرکت نموده بودند. شماری از افغانستانی‌ها از دیدن صحنه‌های تکان دهنده مردم و کشته شدن و زخمی شدن نظامیان افغانستانی اشک ریختند.

متیو هینمن، کارگردان ریتروگرید که پیش از این سوریه و کشورهای دیگر در حال جنگ را مستند کرده است، می‌گوید در قبال ساختن این فیلم انگیزه سیاسی ندارد، اما می‌خواهد آن‌چه را که در فیلم بازتاب یافته، به کانگرس و رئیس جمهور امریکا نشان دهد. هینمن می‌گوید، می‌داند که این فیلم غم‌انگیز و دردناک برای افغانستانی‌ها و امریکایی‌های است که در دو دهه جنگ در افغانستان در برابر طالبان مبارزه کرده‌اند.

آن‌چه که بیش‌تر این فیلم را دیدنی می‌ساز، به تصویر کشیدن احساسات انسان‌ها است که در ابتدا و در اخیر فیلم نشان داده می‌شود؛ احساساتی که صامت است و بدون خوانش متن، بیش‌تر چهره‌های افراد سخن می‌گویند.

هینمن گفت: “تلاش کردم که این لحظات آخر، جنگ در افغانستان را چهره انسانی بدهم. برایم یک سفر بسیار پُر تنش برای ساختن فیلم از ماه جنوری تا ماه اگست بود که افغانستان سقوط کرد. بسیار دشوار بود. از نظر جسمی و روانی و احساسی برایم سخت تمام شد.”

از سوی دیگر؛ بکتاش احدی، تولید کننده این فیلم می‌گوید، تلاش نموده است تا پی‌آمدهای تصامیم امریکا را برای خروج سریع نیروهای امریکایی هم‌راه با تخلیه نابه‌سامان نیروها، فشارهای روحی و روانی مردم افغانستان به خصوص وضعیت نیروهای افغانستانی در روزهای اخیر در میدان جنگ را مستندسازی کند.

درین فیلم، برنده و بازنده جنگ مشخص نشده است. تصامیم روسای جمهور امریکا برای خروج، فشارها بر نظامیان امریکایی در افغانستان و تخلیه سریع و نامنظم نیروهای امریکایی، مستندسازی شده است. این فیلم نشان می‌دهد که در نهایت افغانستانی‌ها هستند که بهای جنگ دو دهه اخیر را با باختن جان و عزیزان‌شان متحمل شده‌اند.