دور باطل بی‌ثباتی؛ از 11 سپتمبر 2001 تا 11 سپتمبر 2022، افغانستان هنوز در دام بلاست

رویداد 11 سپتمبر 2001، بخشی از تاریخ سیاسی افغانستان و امریکا است. 11 سپتمبر وضعیت افغانستان را در ابعاد مختلف تغییر داد. پس از 11 سپتمبر 2001، طالبان توسط نیروهای ناتو از افغانستان بیرون رانده شدند و آن‌ها پس از 21 سال، دوباره این کشور را در اختیار گرفتند.

پیک‌آفتاب: درست 21 سال پیش از امروز در 11 سپتمبر سال 2001، امریکا مورد حملات مرگ‌باری قرار گرفت. ساعت 8:46 صبح، یک هواپیمای مسافربری به برج شمالی مرکز تجارت جهانی در نیویارک برخورد کرد. ۱۷ دقیقه بعد، هواپیمای دومی به برج جنوبی ساختمان اصابت نمود. هواپیمای سومی، ۹:۳۷ پنتاگون را هدف قرار داد.

ربایندگان، هواپیمای چهارمی را در در پنسیلوانیا سقوط دادند. گزارش‌ها، شمار قربانیان رویداد 11 سپتمبر را نزدیک به 3000 تن اعلام کرد. گفته شده که اسامه بن لادن، رهبر پیشین شبکه القاعده، مدیریت و تمویل این حملات را به عهده داشت.

پس از این تحول، در هفتم ماه اکتوبر سال ۲۰۰۱، جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور سابق امریکا دستور عملیات نظامی در افغانستان را صادر کرد. او در خطابه خود گفت: “این حمله‌ها با دقت و هدف‌مندانه به این دلیل برنامه‌ریزی شده‌اند تا افغانستان دیگر پایگاه عملیاتی برای تروریستان نباشد و هم‌چنان توانایی نظامی رژیم طالبان از بین برده شود. در این عملیات دوست محکم ما بریتانیا، ما را هم‌راهی می‌کند. دوستان نزدیک دیگر ما از جمله کانادا، استرالیا، آلمان و فرانسه نیز تعهد فرستادن نیرو کرده‌اند”.

عملیات نظامی به رهبری امریکا سبب سرنگونی رژیم پنج ساله طالبان شد، اما اسامه بن لادن سال‌های سال از عملیات امریکا مخفیانه فرار کرد و هر دم محل بودوباش خود را تغییر داد. سرانجام، اسامه از سوی نیروهای امریکایی در دوم ماه می سال ۲۰۱۱، در منطقه ایبت‌آباد پاکستان به قتل رسید.

از کشته شدن بن لادن، حدود 11 سال می‌گذرد. حدود 11 سال پس از این رویداد، امریکا از کشته شدن ایمن الظواهری، جانشین اسامه بن لادن در منطقه شیرپور کابل خبر داد. کشته شدن ایمن الظواهری در کابل، بار دیگر واکنش‌های وسیعی را در جهان خلق کرد.

جو بایدن، رئیس جمهور امریکا در اول ماه اگست اعلام کرد که ایمن الظواهری در حمله هواپیمای بی‌سرنشین امریکا در 31 ماه جولای، در یک خانه در کابل کشته شد، این اعلام کم‌تر از یک‌سال پس از خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان صورت گرفت.

جو بایدن: ایمن الظواهری در کابل به دستور من به قتل رسید

از کشته شدن ایمن الظواهری بیش از یک ماه سپری می‌شود، اما طالبان تاکنون به گونه رسمی کشته شدن او را تایید نکرده و گفته‌اند که تحقیق در این زمینه ادامه دارد.

از جانب دیگر، قطع رابطه طالبان با گروه‌های تروریستی از جمله القاعده، یکی از موارد مهم و عمده توافق‌نامه دوحه گفته شده است. در پیوند به این مسئله؛ بیل روجیو، هم‌کار ارشد در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها مقیم امریکا گفته که رویداد کشته شدن ایمن الظواهری، ادامه روابط میان طالبان و القاعده را ثابت می‌کند.

افزون بر موارد بالا، شورای روابط خارجی امریکا که مقرش در نیویارک است، در چهارم اپریل، با نشر گزارشی گفته بود که پس از خروج کامل نیروهای امریکا از افغانستان در 31 اگست سال گذشته، ایالات متحده با تهدیدهای  تروریستی روبه‌رو است.

این اظهارات در حالی بیان می‌شود که پیش‌تر جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی امریکا گفته بود که سه ماه از خروج نیروهای ناتو و امریکا از افغانستان می‌گذرد، اما ایالات متحده فقط شش ماه با حمله تروریستی فاصله دارد.

جان بولتون: با خروج نیروهای ناتو از افغانستان، امریکا فقط 6 ماه با حملات تروریستی فاصله دارد

در گزارش این شورا آمده بود که القاعده و شاخه خراسان گروه داعش در حال تقویت اند و این گروه‌ها می‌توانند تهدید قابل ملاحظه را فراتر از افغانستان خلق کنند.

در گزارش به یک ارزیابی شورای امنیت سازمان ملل نیز اشاره شده و در آن آمده است که گروه‌های تروریستی نسبت به هر زمان دیگر در تاریخ، از آزادی بیش‌تر در افغانستان برخوردار بوده‌اند.

گزارش سازمان ملل گفته بود که طالبان از ماه اپریل ۲۰۲۲ بدین‌سو، قدرت خود را در افغانستان تحکیم بخشیده و ۴۱ عضو این گروه که در فهرست تعزیرات این سازمان درج‌اند،‌ در کابینه و سایر کرسی‌های ارشد حکومت سرپرست طالبان حضور دارند. گزارش تحلیل کرده بود که طالبان این افراد را به دلیل «وفاداری» و «ارشدیت‌شان» در کرسی‌های مهم دولتی گماشته‌اند، در حالی‌که این افراد شایستگی لازم را ندارند.

سازمان ملل: طالبان هنوز هم با القاعده رابطه وثیق دارد

از سوی دیگر، انستیتوت صلح امریکا نیز در مطلبی نوشته است که کشته شدن ایمن الظواهری در کابل، سخنان متقی و وعده طالبان در مورد قطع روابط‌شان با گروه‌هایی مانند القاعده را زیر سوال برده است.

اما طالبان تاکید کرده‌اند که با گروه‌های تروریستی بین‌المللی هیچ روابطی ندارند و نمی‌گذارند از خاک افغانستان علیه کشورها استفاده گردد. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان نگرانی امریکا از حمله داعش از افغانستان به خاک امریکا را بی‌بنیاد خوانده بود.

طالبان: ادعای پنتاگون در مورد حمله داعش و القاعده به امریکا بی‌اساس است!

بر بنیاد گزارش شورای روابط خارجی، احتمال می‌رود که تهدید القاعده به منافع امریکا افزایش یافته باشد. در گزارش آمده، در حالی‌که القاعده شاید کمپ‌های آموزشی بیش‌تری را برای تروریستان در افغانستان ایجاد کند، اما در اجرای حملات مستقیم بر خاک امریکا مشکل خواهد داشت، زیرا براساس گزارش، هم‌کاری استخباراتی و تدابیر امنیت داخلی امریکا بهبود یافته است.

گزارش اما گفته است، عناصر القاعده ممکن است که حملات علیه اهداف امریکا و غرب را در افریقا، اروپا، شرق‌میانه و آسیای‌جنوبی اجرا یا نقش الهام‌بخش ایفا کنند. بر بنیاد این گزارش، چند فکتور عامل تهدید تروریستی فزاینده در افغانستان تلقی می‌شود.

بنا به گزارش شورای روابط خارجی، نزدیکی حکومت طالبان با چندین گروه تروریستی به شمول القاعده و این‌که طالبان به آن‌ها اجازه داده‌اند کمپ‌های آموزشی را در افغانستان ایجاد نمایند. در ادامه آمده که ترکیبی از یک حکومت ضعیف و اقتصاد در حال فروپاشی، به گروه‌های تروریستی فرصت می‌دهد تا فعالیت‌های خود را تنظیم کنند و به سربازگیری ادامه دهند.

در پیوند به این مسئله، بل روجیو می‌گوید که تهدید واقعی القاعده است تا شاخه ولایت خراسان گروه دولت اسلامی معروف به داعش: “طالبان علیه گروه دولت اسلامی خواهند جنگید. آن‌ها در حال حاضر می‌جنگند، اما گروه دولت اسلامی برخی حملاتی را علیه کشور‌های همسایه انجام داده است. حملات موشکی علیه تاجیکستان و کشور‌هایی مثل ازبیکستان راه‌اندازی کرده است، اما القاعده پناهگاه امن در آن‌جا (افغانستان) دارد. بنابراین، برای سرکوب القاعده کاری انجام نمی‌دهند، زیرا القاعده مهمان افغانستان است. بناً به نظر من این تهدید واقعی است که از افغانستان سرچشمه می‌گیرد.”

افزون بر موارد بالا، اسوشیتد پرس در 10 ماه دسمبر پارسال، به نقل از جنرال فرانک مکنزی، که در آن زمان رئیس ستاد فرماندهی مرکزی امریکا بود، گزارش داد که از زمان خروج نیروهای امریکا از افغانستان، شمار افراد القاعده در این کشور افزایش یافته است.

جنرال مکنزی: داعش در افغانستان در حال رشد است

مکنزی: بعد از خروج امریکا از افغانستان، القاعده از افتان به خیزان رسیده است

این در حالی مطرح می‌شود که طالبان پس از حادثه 11 سپتمبر سال 2001، از افغانستان بیرون رانده شدند ولی پس از 20 سال، دوباره قدرت را در افغانستان قبضه کردند و این کشور با گذشت بیش از 20 سال، هنوز از بی‌ثباتی خارج نشده و دوباره در اختیار طالبان قرار گرفته است.